در دل دارند و شجاعت عربى و عداوت عجمى را با هم دارند.» «1»

مختار در يك مرحله موفق شد و توانست بسيارى از قاتلان امام حسين (ع) را بكشد، گرچه اشراف فرارى با ابن زبير دست به دست هم دادند و بر او شوريدند و غيبت ابن اشتر و همراهانش نيز به يارى آنان آمد و توانستند مختار را شكست بدهند.

ارزيابى شخصيت مختار

در مورد مختار نظريه‌هاى مختلفى ارائه شده است و روايات امامان نيز در اين مورد مختلف است. متاسفانه بسيارى از علماى اهل سنت او را مذمت كرده و كذّاب و مدعى نبوّت شمرده‌اند. ابن كثير او را كذاب لقب مى‌دهد و مى‌نويسد:

«مسلمانان از كشته شدن مختار خوشحال شدند، زيرا او آدم صادق و راستى نبود و ادعا مى كرد جبرئيل بر او وحى مى‌آورد.» «2»

و در جاى ديگر مى‌نويسد:

«در ترجمه مختار خواهد آمد كه او دروغگو بود و ادعاى يارى اهل بيت مى‌كرد تا عوام شيعه را دور خود جمع كند و او همان كسى است كه پيامبر از آمدنش خبر داد و فرمود: در قبيله ثقيف يك كذاب و يك امير خواهد بود، يعنى مختار و حجاج.» «3»

او و ديگر نويسندگان عامه تهمتهاى زياد به مختار زده و در سب و لعن او كوتاهى نمى‌كنند. علماى شيعه نيز درمورد مختار موضع گيريهاى مختلف دارند. بعضى او را از كيسانيه يعنى پيروان محمد بن حنفيه شمرده‌اند «4» بعضى در مورد او توقف كرده‌اند «5» و مشهور علماى شيعه او را تاييد و مدح كرده‌اند. «6»