حسين (ع) به شهادت رسيد و امام سجاد با آن وضعِ بيمارى به اسارت درآمدند، مسؤوليت امام سجاد (ع) از آن لحظه آغاز شد. اگر تا آن تاريخ قرار بر اين بود كه امام حسن و امام حسين عليهماالسلام آينده را تأمين كنند، از آن وقت قرار بر اين شد كه امام سجاد (ع) قيام به امر كند و سپس امامان بزرگوار بعد از ايشان ....» «1»

بنابراين پس از صلح امام حسن (ع)، اقدام براى تشكيل حكومت اسلامى شامل تبيين اهداف، خط مشى، ايده حكومت و تربيت افراد بود. چون تا زمينه مناسب ايجاد نگردد، به طور طبيعى اقدام سياسى و نظامى محكوم به شكست خواهد بود و بدين جهت پس از صلح امام حسن (ع) جز واقعه كربلا، قيام مسلحانه در مشى امامان مشاهده نمى‌شود و قيام كربلا نيز اقدامى متناسب با شرايط خاص آن زمان بود و اگر آن شرايط خاص قيام و جانفشانى اهل بيت را اقتضا نمى‌كرد، اين قيام صورت نمى‌گرفت و امام حسين (ع) همچون ده سال اول امامت خويش، به تبيين ايده انقلاب و تربيت افراد و ايجاد زمينه مى‌پرداخت تا شرايط مناسب براى بدست گرفتن حكومت پيش آيد. «2»

لزوم مطالعه زندگى امام سجاد (ع)

امام سجاد (ع) چهارمين امام و ششمين معصوم است. لزوم شناخت و مطالعه پيرامون زندگى آن بزرگوار همچون امامان ديگر، روشن و بديهى است؛ به خصوص اين كه آن بزرگوار در صحنه‌هاى مبارزه مستقيم با ظالمان و ستمگران حضور داشت و پس از آن نيز مدتى به نسبت طولانى، در شديدترين شرايط خفقان و جو تسلّط ظلم و جور زندگى كرد.

شناخت روش برخورد ايشان با خفقان حاكم و شيوه‌هاى مبارزاتى آن حضرت اهميت به سزايى دارد. چگونگى برخورد امام با قيامهاى مسلحانه شيعيان بر ضدامويان، علت كناره‌گيرى امام از قيام مردم مدينه، راز و رمز دعاهاى صحيفه سجاديه يا «زبور آل‌