درس دهم: شرايط فرهنگى دوران امامت امام صادق (ع)

عصر امامت امام صادق (ع) عصر تحول فرهنگى و پيدايش وگسترش نهضتها و انقلابهاى فكرى است. دراين دوران، نسلهاى جديدى از تازه مسلمانان با ملّيتهاى مختلف به جامعه بزرگ اسلامى پيوسته بودند. اينان باورها و يافته‌هاى فرهنگى وعلمى خويش را با خود به جهان اسلام وارد مى‌كردند. از سوى ديگر، شرايط سياسى- اجتماعى جامعه اسلامى، فتوحات نظامى و گستردگى قلمرومناطق تحت نفوذ اسلام، ايجاب مى‌كرد مسلمانان با دنياى خارج، روابطى گسترده بر قرار كنند و با افكار وانديشه‌هاى فلسفى وكلامى بيگانگان آشنا بشوند.

اين تحوّل فكرى وفرهنگى، درافكار مسلمانان تأثير قابل توجهى گذاشت وبر روى فرهنگ جامعه اسلامى هرچند آثار مثبتى هم داشت، امّا پيامدهاى منفى زيادى نيز به بار آورد. نفوذ افكار بيگانگان درميان مسلمانان و در پى آن پديد آمدن شبهات وانحرافات درجامعه اسلامى، از جمله پيامدهاى منفى اين تحول فكرى است كه به عنوان يك خطر جدّى، اسلام را تهديد مى‌كرد.

فاصله زمانى بيش از يك قرن آغاز اين دوره، با ظهور اسلام و روى كار آمدن نسل جديدى از تازه مسلمانان، حاكميّت جوّ اختناق و فشار از سوى حكمرانان اموى در