درس سيزدهم: موضعگيريها و فعّاليتهاى امام صادق عليه السلام [1]

در درس پيش، به آثار مثبت و منفى «تقيّه» در زندگى امام صادق (ع) اشاره كرديم و در بعد شمارش پيامدهاى منفى آن، اين نكته را يادآور شديم كه طبيعت «تقيّه» و پنهانكارى، ايجاب مى‌كرد بخشهاى عمده و اساسى زندگى امام صادق (ع) حتّى علوم و معارفى كه از آن حضرت به خواص ياران خود آموخته شده بود براى هميشه در پس پرده خفا باقى بماند. به عنوان نمونه ابو جميله از «جابر بن يزيد جُعفى»- كه از شاگردان موثّق و ممتاز امام باقر و امام صادق عليهماالسّلام است- چنين نقل مى‌كند:

پنجاه هزار حديث در سينه دارم كه تا كنون آنها را براى كسى باز نگفته‌ام. [1]

در اين درس اضافه مى‌كنيم: بجز تقيّه عوامل ديگرى نيز در اين قضيّه سهم داشت كه مهمترين آن را مى‌بايد در خصلت تاريخ نويسى و انگيزه‌هاى تاريخ نويسان جستجو كرد.

يك جمع محكوم و مظلوم همچون تشيّع، اگر در تاريخ رسمى آن روز، نامى هم داشته باشد و خاطره‌اى هم از او ثبت شود، بى شك چنان خواهد بود كه جريان حاكم و ظالم خواسته و گفته و وانمود كرده، نه آنچنان كه خود بوده است!

براى يك موّرخ رسمى، دسترسى به اخبار و رويدادهاى وابسته به طبقه حاكم،

[1] - بحار الانوار، ج 2، ص 69