خلاصه‌

علل و عواملى چند از قبيل «تقيّه» و خصلت تاريخ نويسى و انگيزه‌هاى تاريخ نويسان، موجب شد تا بخش عمده‌اى از زندگى امام صادق (ع) بويژه در زمينه مسائل سياسى و تشكيلاتى، در پس پرده خفا و ابهام باقى بماند. از اين رو، نمى‌توان مجموعه فعاليتها و تلاشهاى سياسى و فرهنگى آن حضرت را محدود به مواردى كرد كه در صفحات تاريخ و كتابهاى حديث آمده است.

خوشبختانه نمودارهاى برجسته‌اى از زندگى امام صادق (ع) در دسترس هست كه مى‌تواند ما را به سير كلّى زندگى آن حضرت رهنمون سازد. از جمله اين نمودارها مى‌توان تلاش آن گرامى را در تبيين و تبليغ مسأله امامت و پاسدارى از اين سنگر استوار مكتب تشيع دانست.

امامت هر چند در اصل به معناى مطلق پيشوايى است، ليكن در فرهنگ اسلام، بيشتر بر مصداق خاصى از آن يعنى پيشوايى و رهبرى در شؤون اجتماعى، چه فكرى و چه سياسى، اطلاق مى‌گردد.

روايات زيادى مؤيّد اين مطلب است. در روايتى امام رضا (ع)، امامت را رشته دين، سامان مسلمانان، آبادكننده جهان، عزّت مؤمنان، منزلت پيامبران و ميراث جانشينان، و امام را افزايش دهنده ثروت عمومى، اجرا كننده حدود و مقررات الهى، پاسدار مرزها، مدافع حريم خدا و ... مى‌داند.

پرسش‌

1- علل انعكاس نيافتن و يا در ابهام ماندن بخش عمده‌اى از زندگى امام صادق (ع) چه بود؟

2- بهترين راهى كه مى‌تواند ما را به سير كلّى زندگى امام صادق (ع) رهنمون سازد چيست؟

3- واژه «امامت» در فرهنگ خاص شيعى به چه مفهومى است؟

4- امام رضا (ع)، «امام» را چگونه توصيف كرده است؟

5- پيشواى ششم (ع) رابطه پيامبر و امام را در امتيازات و تعهدات چگونه مى‌بيند؟