3- اگر امام (ع) در قيام عمويش شركت مى‌كرد، به گمان قوى سرنوشتى همچون سرنوشت زيد پيدا مى‌كرد، بدون آنكه از شهادتش نتيجه مطلوب گرفته شود؛ بلكه اين زيان جبران ناپذير را نيز در پى داشت كه امت اسلامى براى هميشه از آنهمه علوم و معارفى كه از سرچشمه زلال وجود مباركش جوشيد محروم مى‌گشت.

خلاصه‌

در دوران امامت پيشواى ششم قيامهاى مختلفى صورت گرفت كه آن حضرت در هيچيك از آنها شركت نداشت، ليكن نسبت به بعضى از آنها مثل قيام زيد موضع مثبت داشت و ضمن حمايتهاى مادى و معنوى از آن، مردم را به حمايت و شركت در نهضت وى ترغيت مى‌كرد.

براى اثبات اين مطلب دلائل و شواهد زيادى مى‌توان ذكر كرد از جمله:

1- شخصيت والاى زيد كه امام صادق را حجت خدا و واجب الطاعة مى‌دانست، طبعاً بدون مشورت و اجازه او دست به چنين اقدامى نمى‌زد.

2- روايات زيادى كه از امام صادق (ع) و جز ايشان در عظمت شخصيت زيد و تجليل از قيام او رسيده است.

3- تصريح فقهاى بزرگ شيعه از قبيل شهيد اول، علامّه مامقانى و آيةاللّه العظمى خوئى بر مأذون بودن وى از سوى امام صادق (ع).

عدم شركت امام صادق (ع) در قيام زيد ممكن است روى جهات ذيل باشد.

1- در صورت شركت، امام نبود بلكه مأموم و پيرو بود و اين دور از شأن امامت است.

2- در آن شرايط، حركت نظامى نمى‌توانست تأمين كننده اهداف عالى امام صادق (ع) باشد.

3- امام (ع) در صورت شركت در قيام به شهادت مى‌رسيد، بدون آنكه شهادتش اثر لازم و مطلوب را داشته باشد.

پرسش‌

1- موضع امام صادق (ع) در قبال قيامهايى كه در دوران امامتش رخ داد چه بود؟