من، زيد را مورد وثوق و اخبارش را- در اصطلاح [علماى حديث‌]- صحيح مى‌دانم، پس از آنكه معلوم شد قيامش به اذن امام صادق (ع) بوده است.

3- آيةاللّه العظمى خويى: ايشان پس از نقل روايات ستايشگر زيد و نيز رواياتى كه مضمون آنها ناخشنودى امام صادق (ع) از قيام زيد است، روايات بخش دوم را از نظر سند ردّ مى‌كند و نتيجه مى‌گيرد كه زيد در قيامش از سوى امام صادق (ع) مأذون بود، ليكن به منظور دفع خطر از وجود امام صادق (ع) بر اين اذن تصريح نمى‌كرد. [1]

علّت شركت نكردن امام صادق (ع) در قيام زيد

در اينجا ممكن است اين پرسش مطرح شود كه اگر قيام زيد مورد تأييد امام صادق (ع) بود چرا آن حضرت در نهضت وى شركت مستقيم نداشت؟

در پاسخ بايد بگوييم عدم شركت امام (ع) ممكن است به چند جهت باشد از جمله:

1- از آنجا كه رهبرى نهضت در دست زيد بن على بود، مشاركت امام صادق (ع) در نهضت وى به معناى پيروى امام (ع) از زيد بود و اين غير ممكن بود؛ زيرا تعيين تكليف براى پيشواى معصوم در خور شأن هيچ فرد غير معصومى نيست. اين امام است كه بايد براى ديگران خط مشى تعيين كند و آنان را به پيروى از خود فراخواند.

2- امام صادق (ع) در آن شرايط حساس سياسى- فرهنگى، اهداف گسترده‌اى را دنبال مى كرد كه صرف اقدام نظامى نه تنها تأمين كننده آن اهداف نبود بلكه چه بسا موجب مى‌شد تلاشهاى امام سجاد و امام باقر عليهماالسلام نيز به ثمر نرسد. امام صادق (ع) در سخنى كه با زيد داشت- و پيش از اين بدان اشاره كرديم- به كنايه، نافرجامى حركت نظامى وى را به او گوشزد كرد. خود زيد نيز شرايط موجود را براى قيام مسلحانه چندان مناسب نمى‌ديد؛ از اين رو تلاش گسترده‌اى را براى فراهم كردن زمينه‌ها و مقدمات آن آغاز كرده بود؛ ليكن حوادثى پيش آمد كه زمان قيام را جلو انداخت. [2]

[1] - ر. ك: معجم رجال الحديث، ج 7، ص 345-355

[2] - براى آگاهى بيشتر به مقاتل الطالبيين، ص 90-91 رجوع كنيد