خلاصه‌

از جمله فعّاليتهاى مهمّ علمى- فرهنگى امام صادق (ع) تأسيس دانشگاه بزرگ جعفرى است.

عوامل گوناگونى در پيدايش و گسترش اين دانشگاه نقش داشتند كه مهمترين آنها عبارت بود از:

1- تلاشهاى دو امام پيش از آن حضرت؛ امام سجاد و امام باقر عليهماالسّلام.

2- آزادى نشر انديشه‌هاى گوناگون در دوران امامت آن حضرت.

3- اختلافات و كشمشكهاى دولتمردان بر سر قدرت.

از مشخصه‌ها و امتيازات اساسى دانشگاه جعفرى، شخصيت ممتاز پيشواى ششم (ع) در سمت رياست و استادى آن است. وى از جهت علمى به پايه‌اى از كمال بود كه همگان دست نياز به سوى او دراز مى‌كردند، بدون آنكه وى در مدرسه‌اى درس خوانده باشد. علم حضرت صادق (ع) لدنّى و خدادادى بود و وجودش بهره‌مند از دانشهاى مقام رسالت، حضرت ختمى مرتبت (ص)، چرا كه به فرموده خود او، وى وارث علوم پيامبر (ص) بود.

بجز شخصيت بى مانند امام صادق (ع) در سمت رياست دانشگاه، دانشگاه جعفرى ويژگيهاى ديگرى نيز دارد كه برخى از آنها عبارت است از:

1- مركز آن در مدينه «دار الهجره مسلمانان» و سرزمين نزول جبرئيل امين و قرآن مجيد و پايگاه اصلى آن مسجد رسول خدا و بيت امامت بود.

2- تعداد دانشجويان آن بالغ بر چهارهزار نفر مى‌شد كه از شهرهاى دور و نزديك و با مليتهاى مختلف، از عرب و غير عرب و از قبايل گوناگون، در مدينه گرد آمده بودند.

3- دانشگاه جعفرى دربرگيرنده همه رشته‌ها و فنون علمى بود كه در زندگى مادى و معنوى مسلمانان نقش داشت، علاوه بر آنكه در برخى از شهرها مثل كوفه نيز شاخه‌هايى داشت.

4- از ديگر امتيازات مهم دانشگاه‌جعفرى هويت مستقل و عدم وابستگى آن به حكومت وقت بود.