نماز و كار خير را ببينند و اين، دعوت كننده (آنها به سوى حق) است.

بدون شك، خود آن حضرت بيش از پيروانش به اين روش پايبند بوده است.

با توجه به اين مقدمه، آنچه در اين درس تحت عنوان اخلاق فردى و اجتماعى امام صادق (ع) مورد اشاره قرار مى‌گيرد، نمونه‌ها و قطره‌هايى از درياى بيكران «خلق عظيم» پيامبر گونه آن حضرت است كه به اقتضاى شرايط زندگى آن بزرگوار در برخورد با جريانات و افراد گوناگون براى ما آشكار شده است.

الف- اخلاق فردى‌

1- عبادت و بندگى خدا

شناخت عميق امام صادق (ع) از مقام ربوبى حق تعالى، او را در ميدان عمل به عبادتى گسترده و خالصانه وامى‌داشت؛ چرا كه خداوند مى‌فرمايد:

(انَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عَبادِهِ الْعُلَماءُ) [1]

از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از خدا مى‌ترسند.

آن حضرت، مصداق كامل اين آيه شريفه در عصر خود، و چهره بى نظير عارفان مقام ربوبى و عابدان ساحت مقدسش بود. اعتراف دانشمندان و شخصيّتهاى معاصر امام (ع) درباره مقام عبادت و بندگى آن حضرت و مشاهدات آنان در اين زمينه- با آنكه به يقين مى‌توان گفت هيچكدام از آنان به مقام عبوديت آن گرامى پى نبرده‌اند- ما را تا حدّى به شناخت اين ويژگى امام (ع) رهنمون مى‌سازد. مالك بن انس، پيشواى مذهب مالكى‌مى‌گويد:

جعفر بن محمّد مردى بود كه در زندگى‌اش از يكى از سه خصلت بيرون نبود؛ يا روزه بود، يا نماز مى‌گزارد، و يا در حال ذكر گفتن بود؛ و او از عابدان عظيم الشأن و زاهدان بزرگى بود كه از خدا مى‌ترسند ... يك سال در سفر حج همراه اوبودم؛ هنگامى كه‌

[1] - فاطر، آيۀ 28