شكست خورد. حارث، پس از تسلّط بر بلخ به سوى «جوزجان» «طالقان» و «مرو رود» لشكر كشيد و كارش بالا گرفت.

وى بنابر نوشته برخى، با شصت هزار نيرو راهى مرو شد، ولى در مرو از نيروهاى حكومتى شكست خورد و جز سه هزار نفر همه نيروهايش پراكنده شدند و سرانجام در سال 128 هجرى قمرى در مرو به دست نيروهاى «نصر» كشته شد. [1]

2- قيام آفريقاييان: مردم آفريقا كه از ظلم و ستم و اجحاف و تحقير حكمرانان هشام بن عبدالملك نسبت به آنان به ستوه آمده بودند، در سال 117 هجرى قمرى در برابر ستمگريهاى آنان نسبت به توده‌هاى ستمديده بربر، مقاومت كرده و عليه آنان دست به قيام زدند و در چندين مرحله با نيروهاى حكومتى درگير شدند و كارگزاران حكومت را به قتل رسانده و يا بر كنار كردند و خود، خليفه تعيين نمودند. آنان در يكى از درگيريها به اندازه‌اى سران و فرماندهان و اشراف عرب را به قتل رساندند كه آن غزوه به «غزوه اشراف» معروف شد. [2]

3- قيام زيد بن على: از جمله قيامهاى مهمّ و حق‌طلبانه‌اى كه در اين دوره رخ داد، قيام زيد بن على بن حسين است. وى در سال 121 هجرى قمرى و در دوران زمامدارى هشام بن عبدالملك در كوفه قيام كرد. بسيارى از شيعيان و غيرشيعيان گرد او جمع شدند. در ديوان او اسامى پانزده هزار نفر از مردم كوفه ثبت شده بود و اين تعداد غير از ياران وى از مدائن، بصره، واسط، موصل، خراسان، رى و گرگان بود.

زيد بيش از ده ماه در كوفه توقّف كرد و در اين مدت، مخفيانه نمايندگانى به نقاط مختلف كشور اسلامى فرستاد و آنان را به مبارزه عليه حكومت خودكامه هشام دعوت كرد.

خليفه اموى از تحركات و فعّاليتهاى زيد مطلع شد و طى نامه تندى فرمان سركوبى و كشتن وى را صادر كرد. زيد وقتى در جريان توطئه دشمن و به شهادت رسيدن دو تن از ياران خود توسط فرماندار كوفه قرار گرفت، براى آنكه غافلگير نشود زودتر از موعد

[1] - ر. ك: الاعلام، زركلى، ج 2، ص 154 و كامل ابن اثير، ج 5، ص 183-184

[2] - ر. ك: كامل ابن اثير، ج 5، ص 190-194