درس هفتم: سقوط امويان و سلطه عباسيان‌

تاريخ حكومت و سلطنت هزار ماهه امويان از ديدگاه سياسى همواره دستخوش فراز و نشيب بود. دوران طلايى خاندان سفيان، دوران بيست ساله سلطنت معاويه است. وى موفق شد مخالفان خود را از صحنه خارج كند و بر اوضاع مسلّط شود. عمده مخالفان حكومت وى، شيعيان و خوارج بودند؛ البته كسان ديگرى نيز وجود داشتند كه از وى خشنود نبودند ولى آشكارا مخالفت نمى‌كردند.

با مرگ معاويه و روى كار آمدن يزيد و جنايات هولناكى كه در مدت سه سال حكومتش مرتكب شد، بويژه فاجعه خونين كربلا و به شهادت رساندن فرزند پيامبر و ياران آن حضرت، و به اسارت گرفتن خاندان او، سلطنت خاندان سفيان دچار بحران سختى شد كه به اضمحلال حكومت آنان منجر گشت.

سلسله مروانيان از طايفه بنى اميّه به رهبرى «مروان بن حكم» جانشين سفيانيان شدند. دوران پايانى حكومت 21 ساله «عبدالملك بن مروان» را مى‌توان دوران اقتدار اين خاندان شمرد. چه آنكه وى با درايت و اقدامات مستبدانه خود، از قبيل مسلط كردن عناصر جسور و خونريزى مثل حجاج بن يوسف بر مردم مسلمان در عراق و حجاز، بر اوضاع مسلّط شد و با پيروزى بر زبيريها، دوباره سراسر سرزمينهاى اسلامى را تحت كنترل خود درآورد. خلفاى پس از عبدالملك، بجز هشام كه حدود بيست سال در مسند قدرت بود، چندان بر اوضاع مسلط نبودند.