خلاصه‌

حكومت هزار ماهه امويان همواره دستخوش فراز و نشيب بوده است. دوران حكومت بيست ساله معاويه از خاندان سفيان و عبدالملك بن مروان از خاندان حكم، در مقايسه با دورانهاى ديگر، دوران اقتدار امويان بشمار مى‌رود. ولى خلفاى ديگر اين دودمان از نظر سياسى، پيوسته دچار مشكل و مواجه با مخالفتها، قيامها و شورشهاى مردمى بودند. دامنه اين قيامها و شورشها در دوران حكومت مروان حمار، آخرين خليفه اموى به حدّى گسترش يافت كه اوضاع، از كنترل خليفه بيرون رفت و سرانجام در سال 132 هجرى منجر به سقوط حكومت آنان شد.

سرنگونى حكومت امويان، معلول عواملى چند بود كه مهمترين آنها عبارت است از:

1- ضدّيت حكمرانان اموى با اسلام.

2- تشديد عصبيتهاى قومى.

3- فشارهاى سياسى و اقتصادى بر مردم.

4- كشمكشهاى درون دستگاه خلافت.

با سقوط امويان، بنى عباس بر مسند حكومت تكيه زدند. آغازگر حركت عباسيان براى به دست گرفتن قدرت، ابوهاشم علوى بود. وى هسته مركزى مبلغان و داعيان عليه حكومت امويان را تشكيل داد. پس از مرگ وى محمد بن على بن عبداللَّه بن عباس رهبرى تشكيلات مخفى مبلغان را بر عهده داشت. فرزندان او، ابراهيم امام، سفاح و منصور، راه پدر را دنبال كردند. آنان از اوضاع نابسامان دوران مروان حمار و محبوبيّت خاندان پيامبر در ميان مردم بويژه خراسانيان، بيشترين استفاده را كردند و با فرستادن ابومسلم به خراسان و ابوسلمه به عراق و پيروزيهاى پى در پى آنان، توانستند خلافت را قبضه كنند.

پرسش‌

1- فراز و نشيب حكومت امويان را به اختصار بيان كنيد.

2- اوج نابسامانيهاى سياسى حكومت مروانيان چه زمانى و پس از چه رويدادهايى بود؟

3- عوامل سقوط حكومت امويان را برشماريد.

4- چگونگى به حكومت رسيدن عباسيان را به اختصار ذكر كنيد.