درس چهارم

غيبت، غيبت صغرى و ويژگيهاى آن‌

از جمله رويدادهاى مهمّ و بى‌سابقه در تاريخ امامت شيعه، مسأله غيبت حضرت مهدى (عج) از ديده‌هاست. امام زمان (عج) از آغاز تولّد در خانه پدرى در «سامرّا» مخفيانه زندگى مى‌كرد. تا زمانى كه پدر بزرگوارش زنده بود، بعضى از شيعيان و ياران خاص آن حضرت توفيق شرفيابى به محضر حضرت مهدى (عج) و زيارت چهره نورانى‌اش را پيدا مى‌كردند. پس از شهادت امام عسكرى (ع) كه جستجوى دستگاه خلافت عباسى از آن حضرت ابعاد گسترده‌ترى پيدا كرد، زندگى پنهانى آن گرامى وارد مرحله جديدى شد و جز چند نفر كه سمت نيابت خاصّ آن حضرت را بر عهده داشتند، كسى ايشان را نمى‌ديد. بدين ترتيب، تاريخ امامت با بحران جديدى رو به رو شد و اراده حق بر اين تعلّق گرفت كه آخرين جانشين پيامبر (ص) در پس پرده غيب قرار گيرد.

غيبت، يك سنّت الهى‌

مسأله غيبت هر چند در تاريخ 250 ساله امامت شيعى سابقه‌اى نداشته، ولى در تاريخ زندگى امّتهاى پيشين در ارتباط با انبيا و جانشينان آنان كم و بيش به چشم مى‌خورد. در پاره‌اى از روايات رسيده از امامان عليهم‌السّلام از مسأله غيبت رهبران الهى به عنوان يك سنّت پروردگار ياد شده كه در ميان تمامى امتها به وقوع پيوسته و جريان داشته است. امام باقر (ع) مى‌فرمود:

«هِىَ وَ اللَّهِ السُّنَنُ، الْقُذَّةُ بِالْقُذَّةِ وَ مِشْكاةٌ بِمِشْكاةٍ، وَ لابُدَّ انْ يَكُونَ فيكُمْ ما كانَ فِى‌الَّذينَ مِنْ‌قَبْلِكُمْ، وَ لَوْكُنْتُمْ عَلى‌امْرٍ واحِدٍكُنْتُمْ عَلى غَيْرِ سُنَّةِ الَّذينَ مِنْ‌قَبْلِكُمْ» [1]

[1] - بحارالانوار، ج 52، ص 110