درس پنجم

نايبان امام زمام (عج)

هر چند اراده و مشيّت الهى پس از شهادت يازدهمين ستاره درخشان امامت و ولايت بر غيبت فرزند بزرگوارش حضرت مهدى (عج) تعلّق گرفت و بدين ترتيب، خورشيد امامت تا هنگامى كه خدا بخواهد در پس ابر غيبت پنهان گشت؛ در نتيجه، عموم مردم از فيض وجود و شرفيابى به حضور آن حضرت محروم شدند، ليكن ارتباط آن گرامى با مردم بويژه شيعيان و دوستدارانش بطور كلّى قطع نشد و مردم مى‌توانستند از طريق سفيران آن حضرت ديدگاهها و نظرات امام زمان (عج) در مورد مسائل مختلف دينى را به دست آوردند.

ارتباط مردم با امام زمان (عج) در دوران غيبت صغرى كه 74 سال به طول انجاميد، از طريق سفيران و نايبان خاص آن حضرت بود كه از سوى ايشان تعيين مى‌شدند. آنان در هر زمان لازم با پيشوايشان ديدار مى‌كردند و مشكلات، مسائل و خواسته‌هاى شيعيان را به محضر امام زمان (عج) ارائه و منعكس كرده، رهنمودها و پاسخهاى كتبى يا شفاهى آن بزرگوار را به شيعيان منتقل مى‌كردند.

البته در اين دوران چه بسا افراد ديگرى نيز كه قرب و منزلت ويژه‌اى نزد حضرت بقيّةاللّه داشتند، به افتخار ديدار آن گرامى نايل مى‌آمدند، ولى سمت سفارت و نيابت خاصّ نداشتند.

سفيران و نايبان امام عصر در دوران غيبت صغرى عبارت بودند از: ابو عمرو، عثمان بن سعيد عمرى، فرزندش ابو جعفر محمد بن عثمان، ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى و ابوالحسن على بن محمّد سَمُرى. در اينجا، نخست به معرّفى اجمالى هر يك از آنان، سپس به بيان خط مشى عمومى آنان در دوران سفارت مى‌پردازيم.