رسيدند. سرانجام در سال 252 مستعين از خلافت كناره گرفت و حكومت را به معتزّ واگذار كرد. [1]

معتزّ

معتزّ آخرين خليفه معاصر امام هادى عليه السلام است كه ضمن درسهاى آينده به تناسب به ويژگيهاى او و نيز اقدامات و موضعگيريهايى كه نسبت به آن حضرت يا ديگر علويان داشته است اشاره خواهيم كرد.

خلاصه‌

امام هادى عليه السلام در دوران امامت خود با شش نفر از حاكمان عبّاسى به نامهاى: معتصم، واثق، متوكّل، منتصر، مستعين و معتزّ، معاصر بود.

شناخت خلفاى معاصر امام عليه السلام از آن جهت ضرورت دارد كه آنان در مسند خلافت اسلامى تكيه زده بودند و به اين لحاظ برخوردها و موضعگيريهايى عليه خليفه واقعى رسول خدا صلى الله عليه و آله داشتند؛ همان گونه كه آن حضرت نيز به لحاظ مسؤوليّتى كه در قبال اسلام و امّت اسلامى داشت با آنان- به اقتضاى شرايط- ستيز مى‌كرد. ارائه تصوير و تحليل درست از زندگى امام هادى عليه السلام منوط به شناخت اجمالى از زندگى خلفاى معاصر آن حضرت است.

همه خلفاى معاصر حضرت هادى عليه السلام خشن و درنده خو بودند. علاوه بر آن تركان خشن و ماجراجو و نيز عناصر جنايتكار و ستمگرى همچون: «ابن زيّات»، «رخّجى» و «ابن خصيب» را بر مردم مسلّط كردند و آنان به ميل و خواست سلطه گرانه خود با آنان رفتار مى‌نمودند.

عيّاشى، شهوترانى، ميگسارى، جذب خوانندگان و رقّاصان زن و مرد به دستگاه‌

[1] - همان، ص 139-167