كشمكشهاى سياسى و قومى و برخوردها و درگيريهاى نظامى بود «بابك خرّمى»، «مازيار» و «محمّد بن بُعَيْث» از يكسو و نيروهاى حكومتى به فرماندهى «افشين» و «بُغاى بزرگ» از سوى ديگر. [1]

وصيف تركى در سال 231 به كردهاى نواحى اصفهان، فارس و جبال (زاگرس، كرمانشاهان و لرستان) كه سر به شورش و اخلالگرى برداشته بودند حمله كرد و گروه زيادى از آنان را به اسارت گرفت و در برابر اين كار هفتاد و پنج هزار دينار جايزه دريافت كرد. [2]

شام‌

شهرهاى دمشق، حِمْص و حَلَب از سرزمين شام نيز در اين دوره از كشمكشهاى سياسى و لشكركشيهاى نظامى مصون نبود. به سال 227 در اوائل خلافت واثق، دمشق، صحنه نبرد بين نيروهاى شورشگر «قيسى» و حكومتى بود. در جريان اين نبرد حدود دوهزار نفر از دو طرف كشته شدند. [3]

اهالى حمص در پى اوجگيرى جنايات و ستمگريهاى حاكم خويش در سال 250 هجرى عليه او شورش كرده، وى را به قتل رساندند. «مستعين»، موسى بن بغا را مأمور سركوبى آنان كرد. سردار ترك، بسيارى از مردم شهر را كشت و گروهى از بزرگان را به اسارت گرفت و شهر را به آتش كشيد. [4]

در شهرها و مناطق ديگر نيز كم و بيش نظير اين شرايط حاكم بود.

پيامدهاى زيانبار اين كشمكشها براى مردم‌

پيدايش اين حوادث، علاوه بر جنبه‌ها و جهتگيريهاى اعتقادى و سياسى كه در بعضى‌

[1] - ر. ك: كامل، ج 6، ص 447

[2] - همان، ج 7، ص 23

[3] - همان، ج 6، ص 528

[4] - همان، ج 7، ص 134