درس دهم گسترش نهضتهاى علويان‌

از جمله ويژگيهاى اين دوره از تاريخ اسلام، گسترش جنبش‌ها و نهضت‌هاى علويان است كه در مناطق مختلف كشور پهناور اسلامى صورت مى‌گرفت.

علويان با توجّه به رابطه فكرى و اعتقادى و پيوند وِلايى كه با پيشوايان معصوم عليه السلام، و نيز بينش درست و واقع‌بينانه‌اى كه از اوضاع و احوال جامعه اسلامى داشتند، هرگاه فرصت يافته و شرايط را آماده مى‌ديدند، پرچم مخالفت عليه نظام حاكم را برافراشته با آن به ستيز بر مى‌خاستند.

عاملى كه در اين دوره از تاريخ اسلام- علاوه بر عوامل عمومى كه بطور معمول در همه دوره‌هاى حاكميّت ظلم و جور وجود داشت- خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله را بيش از پيش به قيام عليه دستگاه خلافت وا مى‌داشت، بر سر كار آمدن تركان ماجراجو و بيگانه از اسلام و در پيش گرفتن سياست خشونت و ترور از سوى آنان و نيز بعضى خلفاى عبّاسى اين دوره بود.

شعارى كه در بيشتر نهضتهاى علويان به چشم مى‌خورد و بدان وسيله افراد را به گرد خود جمع مى‌كردندعبارت بود از شعار «الرّضا من آل محمّد». رهبران نهضت با عنوان كردن اين شعار هر چند دعوت خود را به نام فرد خاصّى مطرح نمى‌كردند، ولى افكار عمومى و جهتگيرى نهضت خود را به سمت شايسته‌ترين و مقبول‌ترين چهره خاندان رسالت در آن دوره رهنمون مى‌ساختند و اين فرد جز امام معصوم عليه السلام نبود.

علّت اتّخاذ چنين خط مشيى اين بود كه امامان عليهم السلام بخاطر مسؤوليّت و جايگاهى كه داشتند همواره در نوك پيكان حملات ناجوانمردانه زمامداران ستمگر عصر خود قرار داشتند و نيز در دسترس و جلو چشم آنان بودند؛ از اين رو، رهبران نهضت صلاح نمى‌ديدند نام آنان را برده و دعوت خود را بصراحت به اسم ايشان مطرح كنند. اينك‌