موسم حج و در جمع انبوه حاجيان، بيانات روشنگرانه آن حضرت در جلسات خصوصى با خواص و چهره‌هاى سرشناس مدينه و كوفه و ... همه به منظور درك عميق اين واقعيتهاى تلخ و قيام و مبارزه بر ضدّ آن در شرايط مناسب بود.

سُلَيْم بن قيس نقل مى‌كند امام حسين عليه السلام همراه گروهى دو سال پيش از مرگ معاويه براى حج به مكه رفت. امام عليه السلام، بنى‌هاشم، همراهان آنان از زنان و موالى و نيز جمعى از اصحاب را به محلى دعوت كرد. جمع آنان فزون بر هزار نفر گشت.

امام حسين عليه السلام به سخنرانى پرداخت و پس از ستايش پروردگار فرمود:

اين ستمگر و طاغوت (معاويه) درباره ما و پيروانمان دست به كارهايى زده كه از آن آگاهيد و خود شاهد بوده‌ايد. اينك مى‌خواهم سؤالاتى را از شما بپرسم، اگر راست گفتم تصديقم كنيد و اگر خلاف بود تكذيب نماييد.

امام عليه السلام در اين جمع تأكيد كرد سخنانش را بشنوند و بنويسند و پس از بازگشت به شهرها و قبايل خود، آنها را براى افراد امين و موثّق بازگويند.

امام عليه السلام در اين سخنرانى به تلاوت و تفسير آياتى كه در شأن اهل بيت نازل شده بود پرداخت، سپس سخنان رسول اكرم صلى الله عليه و آله درباره على عليه السلام، امام مجتبى عليه السلام، خود و خاندانش را يادآورى كرد و نظر يكايك آنان را جويا شد. آنان سخنان امام عليه السلام را تأييد كردند. [1]

فعّاليتهاى روشنگرانه امام حسين عليه السلام در اين محور چنان مؤثر و چشمگير بود كه والى مدينه را به وحشت انداخت؛ به حدّى كه ناچار شد جريان را به معاويه گزارش كند و از وى كسب تكليف نمايد.

معاويه در پاسخ نوشت تا زمانى كه حسين عليه السلام دشمنى خود را آشكار نكرده و دست به اقدام عملى نزده كارى به او نداشته باشد ولى همواره در كمينش باشد و فعّاليتهايش را زير نظر بگيرد. [2]

[1] - احتجاج طبرسى، ج 2، ص 18-19

[2] - انساب الاشراف، ج 3، ص 152