آن هزاران نفر نيروى حق‌طلب و دانشجو را در رشته‌هاى مختلف علمى تربيت كند.

مورخان و محدثان تعداد پرورش يافتگان مكتب جعفرى و راويان احاديث امام صادق عليه السلام را بالغ بر چهار هزار نفر ذكر كرده‌اند [1] كه از نقاط مختلف مثل خراسان، بغداد، مصر، دمشق، حمص، حضرموت، كوفه و ... روى به مدينه آورده در محضر پيشواى ششم علم مى‌آموختند.

تشكيل حوزه گسترده علمى و تربيت جمع زيادى از دانشمندان، محدثان، فقيهان و صاحب‌نظران در رشته‌هاى مختلف علمى با آن همه محدوديتها و فشارهاى سياسى كه از سوى دستگاه خلافت نسبت به پيشواى ششم اعمال مى‌شد، از بزرگترين خدمات فرهنگى و تربيتى آن حضرت در آن شرايط بشمار مى‌رود.

البته ميزان كسب فيض افراد از نور دانش امامت و تغذيه از سفره گسترده ولايت متفاوت بود و هر فرد و گروهى به مقدار ظرفيّت، لياقت و آمادگى خود از آن بهره مى‌گرفت.

بسيارى از شاگردان در زمينه مسائل تربيتى و خودسازى و پيمودن مراحل رشد و كمالات نفسانى و نيز فراگيرى علوم مختلف از محضر امام عليه السلام و انتقال به ديگران؛ همچنين مبارزه با خطوط انحرافى و جريانهاى فكرى و سياسى و پاسدارى از حريم امامت به مدارج عالى رسيدند. برخى از آنان در زمينه علمى به چنان توانمندى دست يافتند كه امام عليه السلام بخشى از فعّاليتهاى علمى و مناظرات و مبارزات فرهنگى خود با سران گروه‌هاى مخالف را به ايشان واگذار مى‌كرد [2] و با اعتماد و اطمينان خاطر از آنان مى‌خواست بر كرسى فتوا تكيه زده به مسائل و مراجعات دينى مردم پاسخ گويند. [3] در بعد اعتقادى، معنوى و تربيتى نيز به حدّى از رشد و كمال رسيده بودند كه امام عليه السلام آنان را امين بر حلال و حرام خدا و وجودشان را مايه آبرو و زينت دين و بر پا دارنده عدل و داد و راستى و درستى مى‌دانست. [4]

اين افراد با بحثها و مناظره‌هاى علمى و اعتقادى با گروههاى مختلف و نيز نوشته‌هاى‌

[1] - براى آگاهى از نظرات آنان درباره تعداد راويان و دانشجويان به الامام الصادق والمذاهب الاربعه، ج 1، ص 67 رجوع كنيد

[2] - ر. ك: رجال كشى، ج 2، ص 554-556

[3] - همان، ص 622

[4] - همان، ص 508