درس بيست و پنجم:

سياست‌ها و تدابير امام رضا (ع)

حضرت رضا عليه السلام همزمان با اجراى توطئه‌هاى مأمون نسبت به خود، براى خنثى كردن آن‌ها دست به كار شد و سياست‌ها و تدابير سنجيده و حساب شده‌اى در پيش گرفت. اين تدابير از زمان دعوت مأمون از آن حضرت براى حركت به سوى خراسان آغاز گشت و تا لحظه شهادت آن بزرگوار ادامه داشت. اينك نمودارهاى برجسته سياست امام عليه السلام در برابر طرح مأمون:

1- ابراز ناخشنودى از پيشنهاد مأمون‌

امام رضا عليه السلام پس‌از رويارو شدن با دعوت مأمون، با گفتار و كردار مراتب ناخشنودى خويش را از اين دعوت به گوش همگان رسانيد و اين سفر را يك سفر اجبارى و سفرى كه به شهادت او منتهى مى‌شود قلمداد كرد.

امام عليه السلام اين مطلب را هم به هنگام وداع با بستگانش، هم در وقت وداع پيامبر صلى الله عليه و آله و هم در زمان طواف خانه خدا به شيوه‌هاى مختلف به گوش همگان رسانيد. [1]

[1] - حضرت پيش از ترك مدينه خويشان خود را جمع كرد و دستور داد براى وى مجلس سوگوارى تشكيل داده و گريه كنند. در پايان مبلغى پول در ميان آنان تقسيم كرد و فرمود: من هرگز از اين سفر بازنخواهم گشت (دلائل الامامة، ص 176).
مخول سَجستانى مى‌گويد: حضرت رضا عليه السلام براى وداع با رسول خدا صلى الله عليه و آله وارد مسجد شد... من نزد او رفتم و پس از سلام به او تبريك گفتم. امام فرمود: مرا زيارت كن زيرا من از جوار جدّم بيرون مى‌روم و در غربت مى‌ميرم و در كنار هارون دفن خواهم شد (بحارالانوار، ج 49، ص 117).
حضرت جواد عليه السلام كه - بنا به نقلى - در سفر به مكه همراه پدر خود بود، با مشاهده طواف پدر، ناراحت و افسرده در گوشه‌اى نشست. امام پس از فراغ از طواف نزد فرزندش رفت و از او خواست برخيزد تا بروند. حضرت جواد گفت: توان برخاستن ندارم. چگونه برخيزم در حالى كه مى‌بينم به‌گونه‌اى با كعبه وداع مى‌كنى كه گويى ديگر به سوى آن بازنخواهى گشت (اثبات الوصيّة، ص 177)