جاى جاى قلمرو اسلامى پراكنده و مشعل ديانت و آزادگى را در ميان امت فروزان نگه داشته بودند. امام هادى عليه السلام با عهده‌دارى رهبرى الهى اين تشكيلات، موجب رشد و بالندگى روزافزون آن مى‌شد.

شرايط ويژه سياسى و نيز زمينه‌ها و تمهيداتى كه لازم بود توسط امام هادى عليه السلام براى غيبت حضرت حجّت (عج) فراهم شود ايجاب مى‌كرد روش ارتباطى آن حضرت با تشكيلات شيعى فراتر از يك ارتباط معمولى و عادى باشد؛ از اين رو افراد معمولى توانايى انجام چنين رسالتى را نداشتند و افرادى مثل محمد بن داوود قمى و ابو على بن راشد عهده‌دار آن بودند.

سيستمى كه برقرارى و تنظيم اين ارتباط پيچيده و سازمان يافته را برعهده داشت، سيستم «وكالت» بود. اين سيستم علاوه بر ايجاد ارتباط منظم ميان امام و پايگاه‌هاى مردمى، پاسخگويى به سؤالات و مشكلات فقهى، اعتقادى و سياسى شيعيان، رفع گرفتارى‌ها و نيازمندى‌هاى آنان و جمع‌آورى وجوه شرعى مردم و تحويل آنها به امام عليه السلام، نقش مهمّى در معرفى و تثبيت امامت امام بعدى و ثبات موقعيّت سياسى و فرهنگى جمع شيعه و تشكل و افزونى آن داشت.

حوزه فعّاليت وكلاى امام عليه السلام به چهار ناحيه اصلى و مركزى تقسيم شده بود: ناحيه نخست: بغداد، مدائن و كوفه. ناحيه دوم: بصره و اهواز. ناحيه سوّم: قم و همدان و ناحيه چهارم: حجاز، يمن و مصر. [1] به‌طور معمول در هر ناحيه فردى مدير با اختيارات لازم منصوب مى‌شد و كارگزاران و نمايندگان محلّى موظف بودند زير نظر او انجام وظيفه كنند. [2]

امام عليه السلام علاوه بر استفاده از شبكه وكالت براى ايجاد ارتباط با پيروان خود در موارد بسيارى به‌طور مستقيم با افراد تماس گرفته موارد لازم را به آنان تذكر مى‌داد. يا از ايشان پشتيبانى كرده گرفتارى و مشكلاتشان را برطرف مى‌كرد. [3]

[1]- ر. ك. تاريخ سياسى غيبت امام دوازدهم عليه السلام ، ص 137

[2] - سازمان ياد شده را مى‌توان از دستورالعمل‌هاى امام به بعضى وكلاى مستقل خود به دست آورد. به عنوان نمونه رجوع كنيد به الغيبة، شيخ طوسى، ص 212

[3] - براى نمونه رجوع كنيد به دلائل الامامه، ص 220؛ بحارالانوار، ج 50، ص 175