اخلالگرى‌هاى معاويه و عمّال او جز نقشى بر آب نيست، سران سپاه وى با معاويه ساخته‌اند و لشكريان و سربازان، وحدت و انسجام خود را از دست داده‌اند و ممكن است تبهكاريها و فتنه‌ها گسترش بيشترى پيدا كند.

باتوجه به‌جهات فوق و جهات‌ديگر، امام (ع)، ادامه‌جنگ‌را به‌سود پيروان‌خود و اسلام‌نديد.

از اين رو، با شرايطى بسيار سخت با پيشنهاد صلح موافقت كرد.

قرارداد صلح‌

مهم‌ترين موادّ قرارداد صلح با استفاده از مصادر مختلف تاريخى عبارت است از:

1- حكومت به معاويه واگذار مى‌شود به شرطى كه به كتاب خدا، سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله و سيره خلفاى شايسته عمل كند.

2- پس‌از معاويه حكومت از آن امام حسن عليه السلام [1] و چنانچه براى وى حادثه‌اى رخ داد از آن امام حسين عليه السلام خواهد بود [2] و معاويه حق ندارد كسى را به جانشينى خويش برگزيند. [3]

3- معاويه بايد ناسزا و سبّ امير مؤمنان را در نمازها ترك كند [4] و على عليه السلام را جز به نيكى ياد ننمايد. [5]

4- حسن بن على عليه السلام معاويه را «اميرالمؤمنين» نمى‌نامد و نزد او شهادتى اقامه نخواهد كرد. [6]

5- مردم بويژه پيروان حضرت على عليه السلام در هر نقطه از سرزمين خدا بايد در امن و امان باشند. به‌قصد جان حسن بن على و برادرش حسين و ديگر خاندان رسول خدا صلى الله عليه و آله توطئه‌اى چيده نشود و در هيچ نقطه‌اى از قلمرو اسلام، نسبت به آنان ارعاب و تهديدى صورت نگيرد. [7]

قرارداد صلح در پنجم ربيع‌الاوّل، سال 41 هجرى، حدود شش ماه پس از خلافت آن حضرت به امضا رسيد. [8]

[1] - تاريخ الخلفاء، ص 194

[2] - عمدة‌الطالب، ص 52

[3] - شرح نهج‌البلاغۀ ابن ابى‌الحديد، ج 16، ص 22

[4] - اعيان الشيعه، ج 1، ص 57

[5] - مقاتل الطالبيين، ص 43

[6] - بحارالانوار، ج 44، ص 2

[7] - همان، ص 65

[8] - البداية والنهاية، ج 8، ص 19؛ ربيع‌الآخر و اوّل جمادى‌الاولى هم نقل شده‌است. رجوع كنيد به همان مدرك