صنايع نظامى به غير نظامى در اين جهت به مرحله اجرا درآمد.

دوم: تأكيد بر نظم و انضباط؛ مديريت صحيح و با صلاحيت، مبارزه با فساد و سودجويى، تأكيد بر كارآيى و نظم، تصفيه مديران فاسد و نالايق، تشويق كارگران به مبارزه عليه الكليسم و افزايش مجازاتها در قبال جرايم و تخلفات از جمله راه حلهاى اين محور بود.

سوم: اصلاحات نهادى؛ جالبترين ساخت برنامه اقتصادى گورباچف در تغييرات بنيادى او جلوه‌گر شد. الگوى «سوسياليسم منطبق با بازار» وى، يادآور غير متمركزسازى در مجارستان و چين بود؛ هر چند هرگز برخوردهاى راديكالى آنها را با خود همراه نداشت. در اين زمينه، واگذارى خود مختارى به كارخانه‌هاى محلى و افزايش انگيزه‌هاى كارگران و مديران در صدر برنامه‌ها قرار گرفت. تجديد سازمان اقتصادى شوروى، در حقيقت، امرى بس دشوار و سخت مى‌نمود و همين واقعيت، شكست اصلاحات زيربنايى را به ارمغان مى‌آورد. در بخش خدمات نيز رهاورد غرب مبنى بر ساختار عرضه و تقاضا به خدمت گرفته شد. [1]

گلاس نوست:

اصلاحات سياسى در جامعه بسته شوروى كه بر اساس نظام تك حزبى اداره مى‌شد، بمراتب، دشوارتر از اصلاحات اقتصادى بود. تغيير شيوه فرمانروايى، ايجاد فضاى باز سياسى، حركت به سوى دموكراتيزه كردن كشور، تحول در تشكيلات ادارى و حزبى، تغيير مبانى ايدئولوژيك و فرهنگ و اعطاى آزاديهاى اساسى به مردم در زمره طرح گلاس نوست پى‌ريزى شد. تمام اين اقدامات براى جلب حمايت مردمى و تأمين مشروعيت براى نظام سياسى- اقتصادى شوروى مورد بهره بردارى قرار گرفت. شعار گورباچف در اين باره، «به سوى دموكراسى واقعى سوسياليستى» بود. او قصد داشت نظام حزب و دولت را به يك دستگاه كارآمدى تبديل كند كه به جاى تمركز و مسكو محورى، بر تمركز زدايى و مشاركت‌پذيرى شهروندان و اتباع شوروى استوار گردد. بى‌احتياطى و تسريع در برخى از مراحل نوسازى و دگرگونى سياسى، هر لحظه،

[1] ر. ك. دومين انقلاب روسيه «پروسترويكا»، ميخائيل گورباچف، ترجمۀ عبدالرحمن صدريه، نشر آبى.