فصل اول

جنگ جهانى اوّل و پيامدهاى آن‌

جنگ جهانى اوّل، در تاريخ روابط بين‌الملل، از اهميت بسزايى برخوردار است؛ شايد مهمترين نتيجه آن، يعنى آغاز «افول سلطه اروپا بر دنيا»، بيانگر يك جنبه از اين اهميت باشد. روابط بين‌الملل و تاريخ آن، تا قبل از جنگ جهانى اوّل، اغلب بر كادر اروپايى استوار بود. قدرتهاى تعيين كننده جامعه بين‌المللى، دولتهاى بزرگ اروپايى بودند و عمده‌ترين مسائل آن عصر، مانند «مستعمرات»، «جنگ و صلح»، «بلوك‌بندى و اتحاديه سازى»، «حل و فصل بحرانها» و «اقتصاد بين‌المللى» بستگى تنگاتنگ به اراده آنان داشت. زوال چنين ساختارى با وقوع جنگ جهانى اوّل آغاز شد و تنها دو دهه طول كشيد تا اروپا از دور خارج شده، نظم نوين ديگرى بر جامعه بين‌المللى حكمفرما شود.

بدون شك، پديده‌اى با اين پيامدها و نتايج، در خور بررسى همه جانبه است كه به ميزان ظرفيت زمان آموزشى، در اين فصل به آن خواهيم پرداخت.

علل و عوامل جنگ جهانى اول‌

زمينه‌ها، شرايط و عواملى كه موجب وقوع جنگ جهانى اوّل شده‌اند، شامل طيفى از مسائل روانى، اقتصادى، نظامى و سياسى است كه هر يك به سهم خود، شروع جنگ را ضرورى ساختند. تحقيقات و بررسيهاى انجام شده در اين زمينه‌ها، فراوان و در دسترس بوده و در خور تحسين نيز مى‌باشند. در اينجا، علل و عوامل عمده‌اى كه اين جنگ از آنها ناشى شده، مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌گيرد.