2- نظام چند قطبى‌

يكى از محتمل‌ترين صورتهاى نظام بين‌الملل آينده، نظام چند قطبى است. قطبهاى احتمالى آينده عبارتند از: امريكا، اروپاى متحد و ژاپن.

از آنجا كه محور اصلى قدرت در نظام آينده، «اقتصاد» مى‌باشد. قطبهاى اقتصادى عمده جهان، شكل دهنده سيستم چند قطبى مى‌باشند. آمريكا در همين رابطه، اقدام به ايجاد اتحاديه «نفتا»، متشكل از آمريكا، كانادا و مكزيك، كرد كه از لحاظ ثروت و مبادلات اقتصادى، مى‌تواند به بزرگترين قطب اقتصادى دنيا تبديل گردد. اروپا در يك روند اتحاد و ادغام به اروپاى متحد به فعاليت اقتصادى، مالى و پولى هماهنگ دست زده است. ژاپن به همراه كشورهاى تازه صنعتى شده منطقه پاسيفيك (اقيانوس آرام)، قطب ديگر اقتصادى جهان است. [1]

تصوير احتمالى ديگر از نظام چند قطبى در ابعاد اقتصادى، سياسى، نظامى و فرهنگى مى‌تواند به صورت زير باشد:

الف- قطبهاى اقتصادى: آمريكا، اروپا و ژاپن.

ب- قطبهاى نظامى: روسيه و آمريكا (صاحبان اصلى سلاحهاى هسته‌اى استراتژيك).

ج- قطب سياسى: آمريكا (تحت عنوان ديپلماسى سازمان ملل متحد).

د- قطبهاى فرهنگى: فرهنگ مذهبى احيا شده و فرهنگ دموكراسى.

3- نظام حكومت جهانى واحد

بعضى از تحليلگران روابط بين‌الملل كه به نقش محورى ديپلماسى سازمان ملل متحد در سالهاى اخير با ديد خوش بينانه‌اى مى‌نگرند، عقيده دارند كه نظام آينده «نظام حكومت جهانى» تحت چتر سازمان ملل متحد خواهد بود. سيستم امنيت دسته جمعى در سالهاى پايانى دهه 1990، بارقه‌اى را در دل آرمانگرايان ايده‌آليست در عرصه روابط دولتها و ملتها به وجود آورد؛ آنها اعتقاد دارند حقوق و اخلاق بين‌المللى، راه حلهاى‌

[1] مجلۀ ماهنامه «جامعه سالم»، سال دوم، شماره ششم، ص 34-44، «مقالۀ تدبير يا تقدير ما» داوود باوند.