و ظرفيت كم، با ورود بار اضافى، نمى‌توانند خود را با شرايط جديد تطبيق دهند، در نتيجه تعادل خود را از دست مى‌دهند.

5- تحوّل و دگرگونى: از ويژگيهاى مهم جامعه انسانى و نظام بين‌المللى، دگرگونيهايى است كه هر روز حادث مى‌شود. از آنجا كه سيستم موجودات زنده، پوياست و قابليت پذيرش دگرگونى و هضم آنها را دارد، تا حدودى از استحاله و تغيير شكل نظام جلوگيرى مى‌شود. امّا اگر ميزان تحوّل، بسيار زياد و شديد باشد باعث فروپاشى سيستم مى‌شود. اين نوع دگرگونى را مى‌توان از تغيير نظام چند قطبى به دو قطبى يا دوقطبى به تك قطبى مشاهده كرد. [1]

يك نمونه از تئورى نظام بين الملل: تعدادى از نظريه‌پردازان روابط بين‌الملل با تجزيه و تحليل چندى با استناد به تئورى تحليل نظامها، به بررسى و تحقيق درباره مسايل بين‌المللى پرداختند. مورتون كاپلان، ريچارد روزكرانس، ديويد استيون و چارلز مك كلند، از مشهورترين اين نظريه‌پردازان بشمار مى‌آيند. در اينجا به تئورى نظام بين‌المللى كاپلان مى‌پردازيم.

نظام از ديدگاه كاپلان، كه به تعبير او «نظام فعاليتى» است، چنين تعريفى دارد:

«مجموعه‌اى از متغيرها كه اين متغيرها آن چنان به هم پيوسته‌اند و آن چنان متمايز از محيط خود مى‌باشند كه از آنها قواعد منظم رفتارى قابل توصيفى ناشى مى‌شود. اين قواعد منظم رفتارى، روابط داخلى آحاد متغيرها را نسبت به مجموعه متغيرهاى خارجى توصيف مى‌كند. [2]

كاپلان با توجه به تعريف فوق از نظام و متغيرهاى پنجگانه «قواعد جوهرى، قواعد تغيير و تحول، طبقه‌بندى بازيگران، قواعد مربوط به تجزيه و تحليل توانايى بازيگران و اطلاعات»، شش نظام بين‌المللى را به تصوير مى‌كشد. اين نظامها عبارتند از:

1- نظام موازنه قوا

[1] نظريۀ معاصر روابط بين الملل، ص 66.

[2] نظريه‌هاى مختلف در روابط بين‌الملل، ص 73.