فصل پنجم

صلح و جنگ در روابط بين‌الملل‌

جنگ به عنوان يك واقعيت اجتماعى هميشه در زندگى انسان وجود داشته است.

تداوم و استمرار جنگ در روابط بين جوامع، موجب تفسيرهاى متفاوت و متعارض گرديده، بگونه‌اى كه عدّه‌اى اين پديده اجتماعى را ناشى از جهالت و ضلالت آدميان دانسته‌اند؛ در حالى كه برخى آن را از نتايج عاليترين مرحله عقل و خرد اعلام كرده‌اند. از نظر بعضى ديگر، جنگ بايد از عرصه حيات اجتماعى رخت بربندد؛ امّا عدّه‌اى اعتقادشان بر آن است كه اين پديده براى جامعه انسانى ضرورت داشته، مرحله‌اى از كمال و پيشرفت تمدن محسوب مى‌گردد. چنين تضادى در انديشه‌ها و افكار در باب جنگ و به دنبال آن در مورد صلح، ما را بر آن مى‌دارد كه برخى از وجوه اين پديده را با تعمّق و ژرف نگرى بيشترى مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم.

مفهوم جنگ‌

به رغم اهميّت موضوع و تحقيقات گسترده و پردامنه در مورد جنگ، تعريف واحد و قابل قبول دانشمندان علوم اجتماعى، درباره آن ارائه نشده است. هر يك از محققان، با تكيه بر جنبه خاصى از پديده جنگ، تعريفى از آن ارائه مى‌دهند؛ تنها يك اجماع نظر را مى‌توان ملاحظه كرد و آن اينكه جنگ در زمره «منازعه خشونت‌آميز جمعى» است. از اين رو، تعريف منازعه، مقدم بر ارائه تعريف جنگ مى‌باشد.

واژه منازعه [1]معمولًا به وضعيتى اشاره دارد كه در آن گروه انسانى معينى (خواه قبيله‌اى،

(1) .tcilfnoc-1