نام کتاب : تاریخ و اصول روابط بین الملل نویسنده : جمالی، حسین جلد : 1 صفحه : 41
نظم مبتنى بر امنيت دسته جمعى و جامعه ملل، براى نگهدارى
صلح، بر فرضيههايى مانند «توافق درباره تشخيص متجاوز»، «منافع مشترك دول در متوقف
ساختن تجاوز»، «قدرت جهانى براى مقابله با تجاوز» و غيره استوار بود. ايده آليستها
و آرمانگرايان اميدوار بودند با توسل به حقوق، اخلاق و ديپلماسى، جهانى مقرون به عدالت،
صلح، همكارى و امنيت بسازند. جامعه ملل، سازمان اجرايى اين آرمان بود. [1]
جامعه ملل داراى سازماندهى و تشكيلاتى شبيه به سازمان
ملل متحد امروزى بود.
مجلس يا مجمع اتفاق ملل، از تمام اعضا تشكيل مىشد. يك
شوراى اجرايى، متشكل از پنج عضو دائمى و چهار عضو غير دائم، وظيفه داشت براى حفظ صلح
چاره انديشى كند. دبيرخانه، به سرپرستى دبير كل، به ثبت پيمانهاى ميان دولتها و جمعآورى
اطلاعات و تنظيم گزارشات شورا مبادرت مىكرد. شوراى قيموميت، ديوان بينالمللى دادگسترى،
سازمان كار و ... ترتيباتى بودند كه براى افزايش روح همكارى و حل و فصل مسالمت آميز
اختلافات عمل مىكردند. [2]
جامعه ملل در طول حيات خود كه از 1920 تا 1945 ادامه داشت،
مراحل پرفراز و نشيبى را پشت سر گذاشت. اين سازمان از 1920 تا 1925 برخى از مناقشات
و اختلافات بين دولتها را حل و فصل كرد. از جمله مهمترين آنها عبارت بودند از: مناقشه
بين سوئد و فنلاند بر سر جزاير آلند [1920]، مناقشه بين لهستان و آلمان بر سر سيلزى
عليا [1922]، مناقشه ميان ليتوانى و لهستان بر سر ويلنا [1923]، ادعاهاى ليتوانى بر
ممل [1924] و مناقشه ميان يونان و بلغارستان بر سر مسائل مرزى [1925].
اوج فعاليت جامعه ملل از سال 1925 تا 1929 بود؛ دورانى
كه با معاهدات لوكارنو [3][1925] و معاهده بريان- كلوك [4][1928] حاكميت امنيت دسته
جمعى بر روابط دولتها
[2]
تاريخ ديپلماسى اروپا، رضا علوى، ص 156-159،
انتشارات اقبال.
[3] - معاهدات لوكارنو شامل مجموعهاى از
قراردادهاى دو جانبه و سه جانبه كه بين كشورهاى غالب و مغلوب بسته شده استمىباشد
نتيجه مهم اين قراردادها نزديكى جبهه فاتحين و مغلوبين بود بطورى كه آلمان پس از
اين معاهده توانست به جامعه ملل راه يابد.
[4] - بريان وزير خارجه فرانسه در نامهاى به
كلوك وزير خارجه امريكا به مناسبت دهمين سالگرد «ادامه در صفحۀ بعد»: «ادامه
از صفحۀ قبل»: ورود امريكا به جنگ جهانى اول پيشنهاد مىكند كه معاهدهاى
منعقد گردد كه توسل به جنگ براى نيل به مقاصد سياسى ممنوع باشد اين پيمان در سال
1928 با حضور پانزده قدرت جهان به امضا رسيد و بعدها شصت
كشور اين پيمان را امضا كردند.
نام کتاب : تاریخ و اصول روابط بین الملل نویسنده : جمالی، حسین جلد : 1 صفحه : 41