فصل ششم:

چگونگى پيدايش و شكل‌گيرى خوارج‌

معرّفى اجمالى خوارج‌

خوارج جمع خارجة از واژه «خُروج» به معنى تجاوز و بيرون رفتن از چيزى است. [1] و در اصطلاح به جمعيتى گفته مى‌شود كه پس از ماجراى حكميت در جنگ صفين از فرمان على عليه السلام سرپيچى كردند. [2] و چون شورش خود را بر يك عقيده مذهبى استوار ساخته بودند، پيروانى پيدا كردند و اين اسم به آنها اختصاص يافت.

خوارج داراى صفات گوناگونى بودند و اين صفات تركيبى از زشتى و زيبايى در آنان به وجود آورده بود، از سويى مردمى مبارز و فداكار بودند و در راه عقيده خويش سرسختانه مى‌كوشيدند و از سوى ديگر انسان‌هايى نادان و سبكسر بودند و براثر همين جهل و نادانى حقايق را نمى‌فهميدند و بد تفسير مى‌كردند.

آنان افرادى به ظاهر مؤمن و مقدس بودند، اما بر اثر نداشتن بصيرت دينى و كوتاهى فكر، آيات قرآن را غلط معنى مى‌كردند و برداشت‌هاى نادرستى از آن داشتند.

[1] - معجم مقاييس اللغة، احمد ابن فارس، ج 2، ص 175

[2] - ملل ونحل، محمد بن عبدالكريم شهرستانى، ج 1، ص 115