فصل دوم:

حضرت على عليه السلام و خلفا

فاجعه‌آميزترين رهاورد سقيفه، بركنارى حضرت على عليه السلام از مسند حكومت اسلامى بود. اميرمؤمنان عليه السلام بعد از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به مدت 24 سال و اندى از قدرت بركنار ماند. در اين مدت زمام امور جامعه اسلامى در دست ابوبكر (دو سال و سه ماه)، عمر (ده سال و شش ماه) و عثمان (نزديك دوازده سال) بود.

امام عليه السلام در طول اين مدّت، به اقتضاى مصلحت اسلام در برابر خلفا و نيز برخى از جريانات سياسى موضعگيرى‌هايى داشت كه در ضمن دو درس به تفكيك، مورد اشاره قرار مى‌دهيم. ابتدا موضع عمومى امام، يعنى همكارى وى با سه خليفه را بررسى مى‌كنيم.

همكارى با دولت‌مردان‌

اميرمؤمنان عليه السلام پس از ماجراى غصب خلافت مدّت 24 سال و اندى سكوت اختيار كرد. سكوت امام در اين دوران به معنى دورى وى از جامعه و مردم نبود، بلكه در عين حال كه خلفا زمام حكومت را در دست داشتند، اميرمؤمنان به راهنمايى آنان مى‌پرداخت و در مشكلات يارى‌شان مى‌كرد.