على [عليه السلام‌] را در كار خود شركت دهند ... اگر ما در راه راست گام برمى‌داريم، پدرت از نخستين پويندگان اين راه بود و اگر در راه ستم پيش مى‌تازيم پدرت آن را بنا گذارده است، ما شريكان او هستيم و به او تأسّى مى‌جوييم؛ اگر پدرت در اين كار بر ما پيشى نمى‌گرفت ما هرگز با على بن ابيطالب مخالفت نمى‌كرديم، ليكن ديديم پدرت آن كار را كرد، ما هم به او تأسى كرديم ... [1]

- فرصت تبليغاتى‌

پس از قتل عثمان و شورش «طلحه و زبير» فرصت تبليغاتى مهمّى بر ضدّ حكومت امير مؤمنان عليه السلام در اختيار معاويه قرار گرفت. و آن جريان خونخواهى عثمان بود.

معاويه براى تحريك احساسات مردم شام «پيراهن خون‌آلود عثمان» و انگشت بريده شده «نائله» همسر او را كه «نُعْمان بْنِ بَشير» ربوده و به شام آورده بود [2] در مسجد نصب كرد. و عدّه‌اى از مردم عوام بويژه پيرمردان را در كنار آن به نوحه‌سرايى واداشت. اين جريان تبليغاتى به قدرى در افكار مردم اثر گذاشت كه به محض ايراد خطابه‌اى محرك، همه برخاستند و يكصدا گفتند: ما طالب خون عثمان هستيم. و تا پاى مرگ در اين راه با معاويه بيعت كردند. [3]

دست‌درازى به حجاز

على‌رغم اين‌كه امير مؤمنان عليه السلام كوشش مى‌كرد، فتنه معاويه با

[1] - وقعه صفين، ص 119-120؛ شرح ابن ابى الحديد، ج 3، ص 189

[2] - تاريخ ابوالفداء، ج 1، ص 171؛ كامل ابن اثير، ج 3، ص 192 و 277

[3] - وقعه صفين، ص 32؛ شرح ابن ابى الحديد، ج 3، ص 78