موقعيّت حسّاس‌

موقعيّتى كه امام عليه السلام در آن قرار گرفته بود بسيار حسّاس، و وظيفه آن حضرت بس مشكل و خطير بود. از يك طرف مى‌ديد خلافت و رهبرى اسلامى از مسير خود بيرون رفته و به‌طور طبيعى به دنبال آن حقوق زيادى پايمال خواهد شد.

از سوى ديگر، شاهد گروه‌گرايى و اختلافات، در ميان مسلمانان بود.

اكنون بايد ديد در چنين موقعيّت حسّاس وظيفه امام عليه السلام چيست؟ آيا تحمّل غرض‌ورزى‌هاى جناح فرصت‌طلب داخلى و سكوت، يا قيام و نهضت؟

گرچه اندرزها و سخنان روشنگرانه امير مؤمنان على عليه السلام و ياران او در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله در حضور مهاجران و انصار، حقيقت را روشن ساخت، و حجّت را بر همه مسلمانان تمام كرد، امّا با استقرار خلافت ابوبكر، در برابر امام عليه السلام بيش از دو راه وجود نداشت: 1- قيام و بازپس گرفتن حقّ خود. 2- سكوت براى حفظ اسلام.

دلائل و قرائن زيادى وجود داشت كه قيام امام عليه السلام در آن شرايط به نفع اسلام نبود و نتيجه‌اى جز انحلال جامعه اسلامى و بازگشت گروه بى‌شمارى از مسلمانان به عصر جاهليّت نداشت.

دلايل خوددارى از قيام‌

با دقّت در سخنان امام عليه السلام در مقاطع مختلف و بررسى شرايط حاكم بر جامعه اسلامى آن روز، پاسخ اين سؤال كه چرا حضرت على عليه السلام قيام نكرد، روشن خواهد شد. اينك برخى از نكات روشنگر اين حقيقت: