فصل دهم:

زهد و ساده زيستى‌

«زهد» در اصل به معناى اعراض از چيزى براى ناچيز و كوچك بودن آن است. [1] «زهيد» يعنى چيز اندك و «زاهد» يعنى كسى كه نسبت به چيزى بى ميل است و به «زهيد» يعنى كمِ آن بسنده كرده است. [2]

زهد از دو بعد در خور توجه است: بعد روانى و بعد عملى. حقيقت زهد از جنبه روحى و روانى، دلبسته نبودن به دنيا و مظاهر آن است و به تعبير ديگر، آزاد بودن انسان از هر آنچه رنگ تعلق به خود مى‌گيرد؛ به قول حافظ:

غلام همت آنم كه زير چرخ كبود زهرچه رنگ تعلق پذيرد آزاد است‌

آزادى زاهد از تمايلات نفسانى به حدى است كه «دادن» ها و «گرفتن» ها در وجود او موج ايجاد نمى‌كند، چنان كه على (ع) فرمود: [3] زهد در دو جمله قرآن خلاصه شده است:

(لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى‌ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ) (حديد: 23)

براى آنكه تأسف نخوريد بر آنچه از شما فوت شده و شاد نگرديد به آنچه به شما داده‌اند.

[1] . اقرب الموارد، واژه «زهد» و مفردات كلمات القرآن، ص 220

[2] . نهج البلاغه، كلمات قصار، 439

[3] . همان