درس هشتم: نقش مردم‌

در حيات سياسى جامعه، مردم نقش بنيادين دارند، استقبال و استدبار آنان در شكل و بافت حكومت، اثر عميقى مى‌گذارد، مى‌توانند مسير جريان‌هاى سياسى را در مدتى محدود تغيير دهند و در نصب و عزل زمامداران و مديران حرف آخر را بزنند. بر اين اساس بوده كه امامان معصوم عليهم السلام و رهبران سياسى اسلامى به حضور مردم در صحنه‌هاى سياسى و آراء آن‌ها ارج مى‌نهاده‌اند و آن را از مدارهاى اصلى ولايت و حكومت مى‌دانسته‌اند. حضرت على عليه السلام در نامه‌اى به مردم كوفه، اين حقيقت را بازمى‌گويند و راز كشته شدن خليفه سوم و حاكم شدن خود را در استدبار و استقبال مردم مى‌دانند؛ زيرا پيش از حكومت آن حضرت، جامعه اسلامى به تدريج به انحطاط كشيده شد، فاصله عظيم طبقاتى پديد آمد، تحريف حقايق دينى و ستمگرى روزافزون شد، مردم در اختناق قرار گرفتند، همگى لب به اعتراض گشودند و سرانجام به حكومت پشت كردند و از اميرالمؤمنين عليه السلام استقبال نمودند و بر ايشان اصرار و رزيدند كه رهبرى جامعه اسلامى را بپذيرد. [1]

بنابراين، مردم از اركان نظام سياسى اسلام به حساب مى‌آيند و در ابعاد گوناگون، نقش مؤثرى دارند؛ از جمله:

1- پذيرش و استقبال‌

چون مردم آيين اسلام را آسان و منطبق با فطرت اصيل خود مى‌يافتند، از آن استقبال‌

1) - براى توضيح بيش‌تر، به شرح نامه اول نهج‌البلاغه مراجعه كنيد.