خلاصه درس‌

1- مردم در استمرار اسلام و حراست از كيان آن، نقش اساسى ايفا مى‌كنند. «استقبال» و «استدبار» آن‌ها است كه پيشوايى همچون على بن ابى‌طالب عليه السلام را به صحنه سياست مى‌آورد يا در عزلت و انزوا مى‌نشاند.

2- استقبال از آيين حضرت محمّد صلى الله عليه و آله و پذيرش پيام آسمانى ايشان نقش مردم را در سرعت بخشيدن به پيشرفت اسلام و مسلمانان به خوبى نشان مى‌دهد؛ مردم در موارد متعدد و در شرايط گوناگون، به محض دريافت پيام نجات بخش اسلام آن را مى‌پذيرفتند و به مخالفت برنمى‌خاستند.

تاريخ، نمونه‌هاى زيادى از آن را در آينه تمام نماى خود دارد.

3- حمايت و اطاعت عملى مردم از دستورات اسلام محور ديگرى از ايفاى نقش مردم در توسعه فرهنگى و سياسى اسلام است. پشتيبانى انصار از مهاجران و طرف‌دارى مردم مدينه از تنبيه سه تن از تاركان غزوه تبوك گواه صادقى بر آن است.

4- مسلمانان با همبستگى خود، اختلافات داخلى را به يك سو نهادند و عليه دشمن مشترك به پا خاستند و اين سياست را از سيره حضرت على عليه السلام آموختند؛ چرا كه ايشان براى حفظ كيان اسلام و وحدت مسلمانان، عزلت گزيدند و در عين حال، با حكومت همفكرى مى‌نمودند.

5- مسلمانان در ناكامى‌ها، شكست‌ها و جنگ‌ها، پاى‌دارى ورزيدند و از خود سستى نشان ندادند.

خداوند نيز فتح و پيروزى را به ايشان هديه كرد و آنان را به اهداف مكتبى‌شان رساند.

پٌرسش‌

1- مردم در مسائل سياسى و حكومتى چه نقشى دارند؟

2- چرا مردم از ارائه اسلام، استقبال مى‌كردند؟ با ذكر نمونه‌اى توضيح دهيد.

3- اصل «حمايت از رهبران دينى» چه تأثيرى در پيشرفت اسلام دارد؟

4- دو محور نقش مردم در پيشرفت مسلمانان را ذكر كنيد و آن‌ها را توضيح دهيد.