درس اول

شرايط سياسى- اجتماعى جهان در عصر بعثت‌

جهان در عصر ظهور پيامبر (ص)، صحنه رقابتهاى سياسى و نظامى دو قدرت ايران (در شرق) و روم (در غرب) بود و اوضاع اجتماعى و داخلى هر دو قدرت تحت تأثير جنگهاى طولانى و بى‌فايده، آشفته و نابسامان شده بود. مذهب مسيح در روم، دستخوش تفرقه بود و دين زردشت در ايران، اعمال و رفتار شاهان، ستم‌پيشه را توجيه مى‌كرد. ظلم و فساد در هر دو دولت رواج داشت و مردم از بى‌عدالتى به ستوه آمده بودند.

اوضاع اجتماعى- سياسى‌

ايران زير سلطه شاهان ساسانى به سر مى‌برد و نظام اجتماعى آن طبقاتى بود. طبقات چنان بسته بود كه رفتن از طبقه‌اى به طبقه ديگر محال مى‌نمود. اردشير بابكان، پايه‌گذار اصلى ساسانيان به جانشينان خود وصيت كرد كه از تغيير وضع طبقات جلوگيرى كنند و به تعبير او نگذارند كه سرى، دم يا دمى، سرگردد. سبب هم، اين بود كه مى‌پنداشت در صورت باز بودن طبقات، رقابت در ميان مردم براى احراز مقام شاهى آغاز خواهد شد، چرا كه هيچ كس به مقام و موقعيتى كه دارد بسنده نمى‌كند. «1»

بناى طبقات جامعه ايران به دست اردشير نهاده شد و اين امر، در زمان جانشينان وى همچنان برقرار ماند، جز آنكه تعداد طبقه‌ها تغيير كرد و از هفت طبقه زمان اردشير به چهار طبقه در دوره‌هاى اخير كاهش يافت. هر كدام از اين طبقه‌ها جايگاه و وظيفه‌اى مخصوص داشت «2» و بطور طبيعى جايگاه هر كسى به فرزندش ارث مى‌رسيد.

------------------

(1) . تاريخ اجتماعى ايران، مرتضى راوندى، ج 1، ص 624 انتشارات اميركبير، چاپ سوم، به نقل از نامۀ تنسر، ص 56

(2) . مروج الذهب، مسعودى، ترجمۀ پاينده، ج 1، ص 24، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، چاپ دوم