گروه بودند. گروه اوّل، كسانى كه هم قادر به مهاجرت بودند و هم مايل. اين گروه مشتاقانه فرمان پيامبر خدا (ص) را اطاعت كردند و با به‌جاى نهادن مال و منال خود، راه يثرب را در پيش گرفتند. خداوند بزرگ هم آنان را ستود و درباره آنان چنين فرمود:

(انَّ الَّذينَ آمَنوُا وَ هاجَروُا وَ جاهَدوُا بِاامْوالِهِمْ وَ انْفُسِهِمْ فى سَبيلِ اللَّهِ وَالَّذينَ آوَوْا وَ نَصَروُا اولئِكَ بَعْضُهُمْ اوْلِياءُ بَعْضٍ) «1»

آنان كه به خداوند ايمان آوردند و از وطن خود هجرت كردند و در راه خدا با مال و جانشان كوشش و فداكارى كردند و هم آنان كه (مهاجران را) پناه دادند و يارى‌شان كردند، آنها اولياء يكديگرند.

گروه دوم، كسانى بودند كه قدرت بر هجرت داشتند، اما به دلايلى (شايد علاقه‌هاى خانوادگى يا وابستگى اقتصادى) مايل به آن كار نبودند. اين افراد مورد توبيخ واقع شدند و ولايت آنان با جامعه اسلامى منوط به اين شد كه هجرت كنند.

(وَالَّذينَ آمَنوُا وَلَمْ يُهاجِروُا مالَكُمْ مِنْ وِلايَتِهِمْ مِنْ شَىْ‌ءٍ حَتَّى يُهاجِروُا ...) «2»

و كسانى كه ايمان آوردند ولى مهاجرت نكردند، چيزى از ولايت آنان بر شما نيست تا مهاجرت كنند.

دسته سومى هم بودند كه مايل به مهاجرت بودند، ولى توانايى اين كار را نداشتند.

قرآن كريم از اين گروه به مستضعفان ياد كرده، درباره آنان چنين مى‌فرمايد:

(الَّا المُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لايَسْتَطيعوُنَ حيلَةً وَ لايَهْتَدوُنَ سَبيلًا) «3»

مگر آن دسته از مردان و زنان و كودكانى كه گريز و چاره‌اى بر ايشان نبود و راهى به نجات خود نمى‌يافتند.

---------------

(1) - انفال، آِیه 72

(2) - همان

(3) - نساء، آِیه 98