درس هشتم

تقويت بنيه دفاعى‌

هجرت مسلمانان از مكه به مدينه، مسير زندگى‌شان را عوض كرد. آنان در شهر مكّه اقليّتى تحت ستم و محروم از حقوق اوليه يك شهروند بودند، در حالى كه در مدينه با پيوستن به انصار در اكثريت قرار گرفتند؛ و پيامبر خدا (ص) نيز شالوده حكومت اسلامى را با همان تعداد از مسلمانان پى ريخت. به اين ترتيب، بار سنگينى بردوش مؤمنان نهاده شد، كه لازمه به مقصد رسانيدن آن آمادگى دفاعى مسلمانان بود.

اوضاع مدينه‌

شهر مدينه پس از هجرت مسلمانان، ساختارى ناهمگون يافت. ساكنان شهر عبارت بودند از: مسلمانان (اعم از مؤمنان و منافقان) و يهوديان. زندگى اين سه گروه در كنار يكديگر ممكن نبود. مسلمانان مؤمن اهداف ويژه‌اى داشتند كه لازمه‌اش تحّرك نظامى بود. يهوديان منافع خود را در آرامش جستجو مى‌كردند. منافقان، مهاجران را مهمانان ناخوانده تلقّى مى‌كردند و از حضورشان خوشدل نبودند و موضع آنان در جهت مخالفت و كارشكنى در راه اسلام با يهوديان يكسان بود.

رسول خدا (ص) تفاهمى هر چند موقت ميان اين سه گروه برقرار ساخت. براساس يك موافقت‌نامه، مسلمانان و يهوديان از حقوق شهروندى مساوى بهره‌مند شدند و دفاع از شهر مدينه بر عهده همگان نهاده شد. در اين مرحله با يهوديان به ديده اهل ذمه نگاه نمى‌شد، بلكه همپيمان تلقّى شده، از آزادى كامل برخوردار بودند. «1»

--------------

(1) سِیرت رسول الله ج 1، ص 480