نقش جاريه در دفع شورشها

چندى از جنگ نهروان نگذشته بود كه برخى از خوارج به فرماندهى «اشهب بن بشر» دست به شورش زدند. حضرت على (ع) جاريه را براى دفع آن فتنه فرستاد. وى به جنگ اشهب رفت و او و يارانش را كه 180 نفر بودند، به هلاكت رساند. [1]

پس از آن، ابومريم از سران خوارج كه به شهر «زور» [2] گريخته و يارانى براى خود يافته بود، قصد حمله به مركز خلافت امام (ع) يعنى كوفه را كرد. امام ابتدا شريح بن هانى را با هفتصد نفر براى دفع او فرستاد، ولى شريح موفق نشد. سپس امام، جاريه را با پانصد جنگجو به عنوان مقدمه لشكر فرستاد و خود با دو هزار تن كوفه را به قصد سركوبى ابومريم ترك كرد. نصايح امام و جاريه بر ابومريم تأثير نگذاشت و جنگ سختى آغاز شد و ياران على (ع) در نخستين ساعات، دشمن را تار و مار كردند و تنها پنجاه نفر از خوارج نجات يافتند و از آن حضرت امان خواستند. [3]

چيزى از حادثه صفين نگذشته بود كه معاويه به اين فكر افتاد تا به بهانه انتقام خونهاى ريخته شده در جمل و صفّين، آشوبهايى در قلمرو حكومت امام ايجاد كند و آنجا را نا امن سازد. از اين رو، دو شورش عبداللَّه حضرمى در بصره و بُسر بن ارطاة را در حجاز و يمن طراحى و هدايت كرد. جاريه در دفع اين دو شورش نقش حساسى را ايفا كرد:

عبداللَّه حضرمى براى نا امن كردن بصره كه به تازگى تسليم امام شده بود، وارد آن شهر شد و جنايات بسيارى كرد. ابتدا حضرت على (ع) «اعين بن ضبيعه» را براى سركوبى عبداللَّه فرستاد، ولى اعين شب هنگام به دست ده تن به شهادت رسيد.

پس از شهادت اعين، زياد، قائم مقام ابن عباس حاكم بصره، به امام نامه‌اى نوشت و درخواست كرد تا در صورت صلاحديد، جاريه پسر قدامه را به سوى ايشان بفرستد، زيرا او از بينشى نافذ برخوردار است و طايفه‌اش از او اطاعت مى‌كنند و بر دشمن امير مؤمنان (ع) شديد است. و به خواست خدا آنان را پراكنده خواهد ساخت. [4]

[1] . اعيان الشيعه، ج 4، ص 60؛ كامل، ج 3، ص 327

[2] . منطقه‌اى بين اربيل عراق تا همدان كه در قرن هفتم هجرى مردم آن كرد بودند. (فرهنگ معين)

[3] . انساب الاشراف، ج 2، ص 486، مؤسسة الاعلمى، بيروت؛ كامل، ج 3، ص 373

[4] . الغارات، ج 2، ص 401