فرمانده سپاه‌

حضرت على (ع) در روز هفتم جنگ صفين، اشتر را به فرماندهى قبيله نخع و ديگر قبيله‌ها گماشت. معاويه نيز حبيب بن مسلمه را به هماوردى وى روانه ميدان كرد.

خوارزمى در مناقب مى‌نويسد: در آخرين روز ماه صفر، امير مؤمنان صبحگاهان براى سان ديدن از سپاه ايستاد. فرماندهان سپاه از جمله مالك با افراد تحت امرشان در برابر جايگاه قرار گرفتند. امام على (ع) زره رسول خدا (ص) را پوشيد و شمشير پيامبر (ص) را به كمر بست و چوبدستى آن حضرت را به دست گرفت. آن گاه متوجّه اشتر شده و به او فرمود:

اى مالك! پرچمى همراه من است كه تاكنون در هيچ نبردى آن را نيفراشته‌ام و اين نخستين پرچمى است كه پيامبر (ص) در جنگ با دشمنان اسلام برافراشت.

آن گاه على (ع) آن پرچم را بيرون آورد، در حالى كه پوسيده و كهنه شده بود. سپاه با ديدن آن به گريه افتادند و خود آن حضرت نيز گريست و آنها كه توانستند آن را بوسيدند.

سپس امام على (ع) دستور داد تا نيزه رسول اللَّه (ص) را نيز آوردند و حضرت پس از آن در پيشاپيش سپاه حركت كرد تا به رزمگاه رسيدند و هر فرد به جنگ يك نفر از دشمن رفت.

اشتر با ابوجندب درگير شد. اشتر، جندب و دوازده نفر ديگر را كه به ترتيب به جنگ او آمده بودند، به هلاكت رساند.

تشويق سپاه و پشتيبانى ياران امام‌

ابومخنف چنين نقل مى‌كند: در زمانى كه بسيارى از افراد جناح راست سپاه امام عقب نشينى كرده، به سوى اشتر بازگشته بودند، او با سخنان آتشين خود، آنان را به جهاد تشويق كرد و گفت:

دندان بر دندان بساييد و با سر به استقبال دشمن برويد، مانند كسانى باشيد كه مى‌خواهند انتقام خون پدر و برادر را از قاتلينشان بگيرند و كينه دشمن سراپايشان را پر ساخته و تسليم مرگ شده‌اند.

جنگ مالك با بزرگان سپاه شام‌

مالك اشتر در صفين با تمامى بزرگان سپاه شام مانند عبيداللَّه بن عمر، عمروعاص، معاويه و ...

جنگ تن به تن كرد و هر يك از آنها به شيوه‌اى از چنگ او فرار كردند.