فصل اول

كليات‌

در اسلام، كانونى دوست داشتنى‌تر از خانواده نزد پروردگار متعال نمى‌توان سراغ گرفت. خانواده، اجتماعى كوچك است و مانند ديگر اجتماع‌ها، به قانون، مديريت و رهبرى نياز دارد.

مرد و زن، پس از ازدواج و تشكيل خانواده، مسئوليتى تازه و مهم مى‌يابند. اين احساس مسئوليت پس از تولد فرزند، افزون مى‌شود. زن و مرد مسلمان بر اساس تعاليمى كه از اسلام آموخته‌اند، تلاش براى اداره زندگى مشترك را مقدس و جهاد در راه خدا به حساب مى‌آورند.

اسلام براى استحكام و بقاى خانواده و سير تكاملى آن، برنامه‌ها و دستورهايى را مقرر كرده است. بدون ترديد، پايبندى به مقررات اسلام در عرصه خانواده، همچون ديگر عرصه‌هاى اجتماعى، سعادت‌آفرين خواهد بود. در اين نوشتار، احكام اقتصادى مربوط به خانواده پژوهش شده است.

مفهوم‌شناسى واژه‌ها

احكام، دستورها و برنامه‌هاى عملىِ در بردارنده «بايدها» و «نبايدها» يى است كه با انجام و ترك آنها (همراه با اعتقاد صحيح) اطاعت الهى تحقق مى‌يابد؛ مانند: خواندن نماز، پرداخت زكات و پرهيز از غيبت و سرقت. [1]

اقتصاد به معناى ميانه روى و اعتدال است و آيه (وَ اقْصِدْ فى‌ مَشْيِكَ) [2] (لقمان: 19) و (... مِنْهُمْ امَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ ...) [3] (مائده: 66) در قرآن كريم به همين معنا به كار رفته است.

[1] ر.ک: آموزش فقه، محمدحسِین فلاح‌زاده، ص 19 ـ 20.

[2] (لقمان به پسرش گفت:) در رفتار خود مِیانه‌رو باش.

[3] بعضِی از اِیشان، مردمِی مِیانه‌رو هستند.