فصل سوم

مَهريه‌

پرداخت مهريه از سوى مرد به زن از سنن ديرينه در روابط خانوادگى بشرى است و وضع آن، نتيجه تدبير ماهرانه‌اى است كه در متن خلقت براى پيوند دادن زن و مرد به يكديگر طراحى شده است؛ چون به حكم قانون طبيعت، زن مظهر ناز و مرد نماد نياز است و هماره مرد به طلب و خواستگارى زن مى‌رود. پس آن گاه كه مرد در مقابل اظهار علاقه و طلب خويش، پاسخ مثبت و علاقه متقابل زن را مى‌بيند براى تشكر از زن و سپاس علاقه او مبلغى را به عنوان مهر به او عطا مى‌كند. [1]

خداوند، در پيمان ازدواج بر مرد واجب كرده است كه مهريه زن را به عنوان عطيه و پيشكشى به او بپردازد و به اين وسيله، صداقت خويش در اظهار علاقه و محبت به او را به اثبات برساند. از اين رو، قرآن كريم، در آيه چهارم سوره نساء [2]، از اين عطيّه به «صداق» تعبير آورده است كه بر رغبت صادقانه مرد به زن دلالت مى‌كند. واژه‌هاى نحله، اجر و فريضه در قرآن كريم نيز با همين معنا مترادف است. [3]

تعريف و ماهيت مهريه‌

مهريه، مالى است كه مرد در برابر پيمان ازدواج به زن مى‌پردازد يا پرداخت آن را تعهّد مى‌كند. [4]

مهريه، بر خلاف ادعاى غربيها كه آن را بهاى خريد زن مى‌دانند، عطيه و پيشكشى بيش نيست و ماهيتى جز آن ندارد. تعبيرهاى «صداق» و «نحله» در آيات قرآن، بر چنين برداشتى از

[1] ر.ک: مجموعة آثار، ج 19، ص 194 ـ 208.

[2] (وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً).

[3] ر.ک: سوره‌هاِی بقره (2)، آِیة 229 و 236؛ مائده (5)، آِیة 5؛ احزاب (33)، آِیة 50؛ ممتحنه (60)، آِیة 10.

[4] ر.ک: فرهنگ معارف اسلامِی، سِید جعفر سجادِی، واژة مهر.