منشأ سبب، عبارت است از ارتباط انسانى با انسان ديگر به سبب ازدواج شرعى. (1) بر اين پايه، زن و شوهر به سبب زوجيت و با وجود شرايطى- كه خواهد آمد- از يكديگر ارث مى‌برند.

ب. سهم الارث زن‌

زن به سبب زوجيت، با دو شرط از شوهر ارث مى‌برد: 1. همسر دائمى مرد باشد؛ چرا كه در ازدواج موقت، مرد و زن از يكديگر ارث نمى‌برند. 2. زن، در قيد زناشويى شوهرش باقى باشد و به واسطه طلاق از او جدا نشود؛ زيرا زنى كه طلاق گرفته از شوهر ارث نمى‌برد، مگر اينكه طلاق رجعى گرفته و در عدّه طلاق رجعى به سر برد كه در اين صورت حق ارث دارد و اگر در اين مدت از دنيا برود، شوهرش نيز از او ارث مى‌برد. (2)

سهم الارث زن عبارت است از:

1. ارث از شوهر: همان گونه كه گذشت، اگر مرد از دنيا برود و اولاد داشته باشد اموالش به زن مى‌رسد؛ خواه يك زن داشته باشد يا بيشتر؛ البته در صورت متعدد بودن همسر، به طور مساوى ميان آنان تقسيم مى‌گردد. (3) اگر مرد از دنيا برود و اولاد نداشته باشد، همسرش اموالش را ارث مى‌برد و در صورت تعدّد همسر، به طور مساوى ميان آنها تقسيم مى‌شود. (4)

توضيح اين نكته دراينجا لازم است كه زن، ازهمه اموال منقول شوهر، به‌طور مطلق- از عين و قيمت آنها- ارث مى‌برد؛ ولى در ميان اموال غير منقول، از زمينها به طور مطلق- نه از عين و نه از قيمت آنها- ارث نمى‌برد، خواه زمينها داراى زراعت، درخت، ساختمان و غير آنها باشد يا نباشد، و فقط از قيمت مصالح ساختمانى، مانند تنه درخت، تخته، آجر ومانند اينها وهمچنين قيمت درخت ونخل ارث‌مى‌برد. (5)

امام خمينى (ره) در پاسخ اين پرسش: «اگر دو دانگ از شش دانگ منزل به اسم زن متوفّى باشد، آيا آن زن از چهار دانگ باقى مانده نيز ارث مى‌برد؟» فرمود:

زن از زمينِ منزل ارث نمى‌برد، ولى از قيمت بنا ارث مى‌برد. (6)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. رسالة نوِین، ج 3، ص 267.

2. تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 356، مسئلة 2.

3. توضِیح المسائل، مسئلة 2771 و 2775.

4. تحرِیر الوسِیله، ج 2، ص 397، مسئلة 4.

5. همان، ص 357، مسئلة 5.

6. ر.ک: استفتاءات، ج 3، ص 386، س 37.