امام رضا 7 مى‌فرمايد:

هيچ مالى حلال نمى‌گردد مگر از طريقى كه خداوند آن را حلال كرده است؛ خمس، پشتوانه ما براى تقويت دين ما و اداره زندگى ما و كمك به دوستان ما است. با خمس، آبروى خود را از كسانى كه از قدرتشان بيم داريم، حفظ مى‌كنيم. پس خمس را از ما دريغ نداريد و خود را از دعاى ما محروم نكنيد. [1]

زن نيز مانند مرد مكلّف است اگر درآمدى دارد مازاد مخارج سالانه آن را محاسبه كرده، خمس آن را بپردازد. همچنين است اگر پولى پس‌انداز كرده و سال بر او گذشته باشد.

الف. موارد خمس‌

به منفعت كسب، مال مخلوط به حرام، غنيمت جنگ، معدن، گنج، جواهرى كه به واسطه غوّاصى در دريا به دست مى‌آيد و زمينى كه كافر ذمّى از مسلمان بخرد، خمس تعلق مى‌گيرد.»

از ميان موارد ياد شده، تنها به ذكر دو مورد از آن كه بيش‌تر مورد ابتلاست اشاره مى‌كنيم:

1. منفعت كسب: هرگاه انسان از تجارت يا صنعت يا كسب‌هاى ديگر، مالى به دست آورد، اگر چه مثلًا نماز و روزه ميتى را به جا آورد و از اجرت آن، مالى تهيه كند، چنانچه از مخارج سال خود او و عيالاتش زياد بيايد، بايد خمس آن را بدهد. [3]

2. مال حلال مخلوط به حرام: اگر مال حلال با مال حرام به طورى مخلوط شود كه انسان نتواند آنها را از يكديگر تشخيص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن، هيچ كدام معلوم نباشد، بايد خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن خمس، بقيه مال حلال مى‌شود. [4]

مهريه، ارث و هديه خمس ندارند. [5] نيز آن چه از منافع كسب در بين سال به مصرف خوراك،

1. همان، ص 375.

2. توضِیح المسائل، مسئلة 1751.

3. همان، مسئلة 1752.

4. همان، مسئلة 1813.

5. بِیشتر مراجع در هدِیه، خمس را واجب مِی‌دانند و بعضِی نِیز مانند آِیت الله مکارم و مرحوم فاضل لنکرانِی مِی‌فرماِیند: هدِیه بنا بر احتِیاط واجب خمس دارد.