ولى اگر امنيت ندارد و تنها نمى‌تواند به حج برود، واجب است يكى از محارم يا فرد مورد اطمينانى را همراه ببرد. [1]

4. نفقه پدر و مادر

اگر پدر و مادر نتوانند معاش خود را تأمين كنند، نفقه آنان بر همه فرزندان- اعم از پسر و دختر- واجب است؛ البته اگر فرزندى توانايى مالى رسيدگى به والدين را نداشته باشد، در اين باره تكليفى ندارد. [2]

5. بدهى‌ها و جريمه‌هاى شرعى‌

امام خمينى در پاسخ اين پرسش: «زنى به واسطه مريض بودن در ماه رمضان، روزه نگرفته و تا ماه رمضان بعدى قضاى روزه‌ها را هم نگرفته، يا آن كه عصياناً روزه خود را خورده است و تمكن بر كفاره هم ندارد، غير از مهريه‌اى كه از شوهر طلبكار است. آيا واجب است از مهريه به اندازه كفّاره از شوهر خود گرفته و اداى كفاره نمايد يا خير؟» فرمود: «كفاره واجب است؛ و لو اين كه از مهريه بگيرد و بپردازد.» [3]

نيز در پاسخ اين پرسش: «دخترى هستم 14 ساله كه به مدت 2 سال از روزه‌ام را بدون هيچ عذر موجّه نگرفته‌ام و هم اكنون تمام دارايى‌ام براى پرداخت كفّاره، يك النگو است، آيا جايز است بر فرض نارضايتى مادرم، آن را فروخته و كفّاره روزه‌ام را بپردازم؟» فرمود: «النگو اگر ملك شماست اختيار آن با خودتان است؛ ليكن وجوب اداى كفّاره، فورى نيست.» [4]

نيز در پاسخ اين پرسش: «اگر كسى در كوچكى از كسى پول يا چيزى برداشته باشد و حالا خواسته باشد از اين گناه بزرگ برى‌ء الذمّه شود، آيا مى‌تواند آن را از طرف صاحبش به فقير بدهد؟ و اگر جواب منفى است چگونه بايد آن را جبران كند؟» فرمود: «اگر صاحب آن را مى‌شناسد بايد رضايت او را تحصيل كند و اگر او را نمى‌شناسد از طرف او به فقير صدقه دهد.» [5]

1. همان.

2. ر.ک: استفتاءات، ج 3، ص 203 ـ 204.

3. همان، ج 2، ص 490.

4. همان، ص 489.

5. همان، ج 3، ص 576.