فصل هشتم

تدبير منزل‌

«تدبير»، در اصل به معناى چيزى را دنبال چيزى آوردن است و «تدبير امر» يعنى اشياى متعدد و مختلف را طورى تنظيم كنى و ترتيب‌دهى كه هر كدام در جاى خاص خود قرار بگيرد؛ به طورى كه به محض تنظيم، آن غرضى كه از هر كدام آنها دارى و فايده‌اى كه هر كدام دارد حاصل گردد. بر اين پايه، «تدبير منزل» يعنى منظم كردن امور خانه و تصرفاتى كه به آن مربوط است؛ به طورى كه وضع آن رو به صلاح گذارد و اهل منزل از فوايد مطلوب آن برخوردار شوند. [1]

با توجه به اينكه انديشيدن و چاره‌انديشى كردن، لازمه تدبير است، اهل لغت، چاره انديشى و انديشيدن براى انجام درستِ كارها يا پيدا كردن راه حل مشكل يا مسئله‌اى را تدبير ناميده‌اند. [2] بر اين اساس، مى‌توان گفت تدبير منزل كه شاخه‌اى از فلسفه و حكمت عملى است، چاره انديشى، برنامه ريزى و مديريت كردن در تنظيم امور خانه و زندگى خانوادگى است.

ضرورت و اهميت تدبير

ضرورت و اهميت تدبير در امور زندگى، سبب شده است كه معصومان 7 با سخن و سيره خود، بر آن تأكيد ورزند. امام على 7 تدبير و برنامه‌ريزى كردن را صلاح زندگى دانسته: «صَلاحُ الْعَيْشِ التَّدْبيرُ» [3] و دنياى بدون تدبير را بى‌خير معرفى كرده است: «لا خَيْرَ فى دُنْيا لا تَدْبيرَ فيها». [4]

[1] ر.ک: ترجمة تفسِیر المِیزان، ج 11، ص 394.

[2] ر.ک: فرهنگ بزرگ سخن، حسن انورِی، واژة تدبِیر.

[3] شرح غرر الحکم، ج 4، ص 194.

[4] بحار الانوار، ج 70، ص 307.