الف- خمس‌

يكى از تكاليف اقتصادى مسلمانان، پرداختن «خمس» است؛ خمس در لغت به‌معناى «يك پنجم» و در اصطلاح فقه عبارت از يك پنجم از درآمد و غنيمت است كه بايد طبق شرايط خاصى پرداخت شود. [1]

فلسفه خمس‌

احكام اسلامى براساس مصلحت‌ها و مفسده‌هايى است كه در ذات موضوعات آن‌ها نهفته است و هيچ‌گاه اين احكام بى‌حساب مقرّر نگرديده است.

حكمت و فلسفه بخش قابل ملاحظه‌اى از احكام اسلامى در آيات و روايات توضيح داده شده است؛ بخش ديگر آن را نيز عقل آدمى با كمك علم و تجربه در گذر زمان مى‌تواند دريابد.

بنابراين وجوب خمس نيز براساس مصلحت يا مصلحت‌هايى است كه در حقيقت آن موجود است. چنان‌كه در برخى از روايات به آن اشاره شده است. به‌عنوان نمونه امام صادق 7 درباره علّت دريافت خمس از مردم مى‌فرمود:

«انّى‌ لَاخُذُ مِنْ احَدِكُمُ الدِّرْهَمَ وَ انّى‌ لَمِنْ اكْثَرِ اهْلِ الْمَدينَةِ مالًا، ما اريدُ بِذلِكَ الَّا انْ تُطَهَّرُوا» [2]

[1] - ر. ك. فرهنگ معارف اسلامى، سيّد جعفر سجّادى، واژۀ خمس

[2] - علل الشرايع، شيخ صدوق، ص 377-378