«بيت‌المال» از دو كلمه «بيت» به‌معناى خانه و «مال» به‌معناى دارايى، ثروت، زر و ملك و ... تركيب شده است و به مالى كه همه مسلمانان در آن، حق دارند «بيت‌المال» مى‌گويند. [1] نظر به اين‌كه برخى از اموال و درآمدهاى دولت در خانه‌هاى امنى قرار مى‌گرفت تا به موقع در راه نيازهاى مردم و اجتماع صرف گردد، نام آن درآمدها به مناسبت محل امن آن‌ها به‌عنوان «بيت‌المال» خوانده شد. [2]

بيت‌المال مصاديق زيادى دارد كه مهم‌ترين آنها عبارتند از: درآمدهاى حاصل از ماليات‌هاى مستقيم و غير مستقيمى كه دولت اسلامى از منابع آن دريافت مى‌كند، انفال و ثروت‌هاى عمومى، كليه اموال و امكاناتى كه در اختيار وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات دولتى، ارگان‌ها و ... قرار دارند، ساعات كارى كه كارمندان طبق قرارداد استخدامى در اختيار دولت قرار مى‌گيرند و هر چه كه مربوط به دولت و ملّت است.

اهتمام به بيت‌المال‌

همه كسانى كه به نحوى با نوعى از بيت‌المال سر و كار دارند بايد نسبت به آن دقيق و دلسوز باشند و با عقل و تدبير و در چارچوب قانون و مقررات، آن را به كار گيرند و هرگز غيرمسؤولانه و به دلخواه خود آن را مصرف نكنند.

امير مؤمنان 7 درباره صرفه‌جويى و اهتمام به بيت‌المال به يكى از كارگزاران خود نوشت:

[1]- لغت‌نامه، على‌اكبر دهخدا، واژۀ بيت، مال و بيت‌المال

[2] - بيت‌المال در نهج‌البلاغه، حسين نورى، ص 13، نشر بنياد نهج‌البلاغه