اسلام، تجاوز به جان، مال و ناموس انسان را محكوم كرده و دفاع از آن‌ها را به عنوان حقّى لازم براى او قرار داده است، تا از هر گونه تعرّض نسبت به آن‌ها جلوگيرى نمايد.

در اين درس به شرح احكام دفاع از جان و مال مى‌پردازيم:

دفاع از جان‌

با ارزش‌ترين دارايى انسان كه بايد در حفظ آن كوشيد، گوهر وجود و جان آدمى است.

حفظ نفس در اسلام بسيار مهم است و قرآن كريم، به ناحق كشتن انسان را باقتل همه انسان‌ها برابر دانسته، از آن نهى كرده است. [1] در آيه‌اى مى‌خوانيم:

(وَ لا تَقْتُلوُا النَّفْسَ الَّتى‌ حَرَّمَ اللَّهُ الَّا بِالْحَقِّ ...) [2]

انسانى را كه خداوند محترم شمرده، جز به حق (و به دستور شرع) به قتل نرسانيد.

بيشتر فقها معتقدند كه انسان براى دفاع از جان خود و بستگانش حق دارد هر تدبيرى بينديشد و با هر وسيله‌اى كه مى‌تواند دفاع كند، و بر او واجب است كه در مقام دفاع، نهايت سعى خود را براى دفع مهاجم انجام دهد. جهت توضيح مطلب، به چند مسأله در اين باره اشاره مى‌كنيم.

1- اگر شخص مهاجم به كسى هجوم آورد تا ظالمانه او را بكشد، بر او واجب است به هر وسيله ممكن، دفاع كند و تسليم شدن و پذيرفتن ظلم جايز نيست. [3]

2- در صورتى كه به او حمله كند تا او را به قتل رساند، واجب است دفاع نمايد، اگر چه بداند كشته مى‌شود و در صورتى كه احتمال كشته شدن دهد، به طريق اوْلى‌ بايد دفاع كند. [4]

[1] ر.ک: مائده (5)، آِیة 32.

[2] انعام (6)، آِیة 151.

[3] تحرِیر الوسِیله، ج 1، ص 487، مسأله 2.

[4] همان، ص 488، مسأله 10.