درس شانزدهم

معاف‌شدگان‌

منظور ما از «معاف شدگان از روزه» كسانى هستند كه روزه بر آن‌ها واجب نيست و به‌خاطر عارض شدن پاره‌اى از عذرها از گرفتن روزه معاف هستند؛ اعم از اين‌كه براى هميشه نمى‌توانند روزه بگيرند، مانند افراد كهنسالى كه به‌واسطه پيرى و عوارض ناشى از آن، تا آخر عمر توان روزه گرفتن ندارند، يا اين‌كه به‌طور موقّت و مقطعى از گرفتن روزه معاف باشند، مانند بيمارانى كه در ماه رمضان به‌واسطه بيمارى خود نمى‌توانند روزه بگيرند، ولى پس از بهبودى مى‌توانند روزه بگيرند.

عذرهايى كه ممكن است موجب معاف شدن هميشگى يا موقّتى افراد مكلّف شوند، عبارتند از: پيرى، بيمارى، حاملگى، شير دادن و مسافرت.

بنابراين افراد كهنسال كه توان روزه گرفتن را ندارند، بيماران، زنان حامله، زنان شيرده و مسافران با احكام ويژه‌اى كه هر كدام دارند از گرفتن روزه معاف خواهند بود كه در اين درس به بيان برخى از احكام مربوط به آنان مى‌پردازيم.

1- كهنسالان‌

افراد كهنسالى كه به‌واسطه پيرى روزه نمى‌گيرند، دو صورت دارد:

الف- اگر نمى‌توانند روزه بگيرند، روزه بر آن‌ها واجب نيست.

ب- اگر روزه براى آنان مشقت دارد، باز هم روزه بر آنان واجب نيست، ولى براى هر روز بايد يك مُد طعام به فقير بدهند.

در هر دو صورت اگر بعد از ماه رمضان بتوانند روزه بگيرند، بنابر احتياط واجب بايد قضاى روزه‌هايى را كه نگرفته‌اند به جا آورند. (م 1725- 1726)